Các nhà thiên văn học vừa phát hiện 128 mặt trăng chưa từng được biết đến quay quanh Sao Thổ, nâng tổng số vệ tinh tự nhiên của hành tinh này lên 274 – gần gấp đôi tổng số mặt trăng của tất cả các hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời cộng lại.
Phát hiện mới càng củng cố vững chắc danh hiệu “vua mặt trăng” của Sao Thổ, giúp nó bỏ xa đối thủ lớn nhất là Sao Mộc, hiện chỉ có 95 mặt trăng được xác nhận. Tuần này, Liên minh Thiên văn Quốc tế đã chính thức công nhận những phát hiện này.
Kết quả nghiên cứu đã được nhóm tác giả công bố trên tạp chí arXiv vào ngày 10/3. Tuy nhiên, nghiên cứu này vẫn chưa được hội đồng khoa học độc lập đánh giá chính thức, nhưng nó đã thu hút sự quan tâm lớn từ giới khoa học.
"Chiến dịch quan sát kéo dài nhiều năm của chúng tôi đã mang lại một kho báu thiên văn quý giá, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự tiến hóa của quần thể vệ tinh tự nhiên bất thường của Sao Thổ," nhà thiên văn học Edward Ashton – tác giả chính của nghiên cứu tại Viện Thiên văn và Vật lý thiên văn, Academia Sinica (Đài Loan) – chia sẻ.
Phát hiện này được thực hiện bằng Kính viễn vọng Canada-France-Hawaii (CFHT), trong chiến dịch quan sát từ năm 2019 đến 2021. Ban đầu, nhóm nghiên cứu đã phát hiện thêm 62 mặt trăng mới, nhưng các tín hiệu mờ nhạt từ nhiều thiên thể khác vẫn chưa thể xác nhận tại thời điểm đó.
"Ashton cho biết: “Nhận thấy khả năng còn nhiều mặt trăng chưa được phát hiện, chúng tôi đã quay lại quan sát khu vực này trong ba tháng liên tục vào năm 2023. Và đúng như dự đoán, chúng tôi đã tìm thấy thêm 128 mặt trăng mới. Theo ước tính của chúng tôi, Sao Mộc sẽ khó có thể bắt kịp Sao Thổ về số lượng mặt trăng.”
Những “mặt trăng dị thường” và bí ẩn về vụ va chạm cổ đại
Những mặt trăng mới này thuộc nhóm Norse – một nhóm vệ tinh quay theo quỹ đạo nghịch hành (ngược chiều quay của Sao Thổ) với đường bay hình elip bên ngoài hệ vành đai của hành tinh này. Đặc điểm chung của chúng là có kích thước nhỏ, chỉ từ 1-2 dặm (khoảng 1,6 - 3,2 km), và hình dạng không tròn trịa.
Với vị trí xa và kích thước nhỏ, các nhà khoa học tin rằng những mặt trăng này là mảnh vỡ từ các vệ tinh lớn hơn, bị phá hủy bởi một vụ va chạm dữ dội – có thể với một mặt trăng khác của Sao Thổ hoặc một sao chổi đi ngang qua. Theo ước tính, sự kiện này có thể đã xảy ra khoảng 100 triệu năm trước, tạo nên những mảnh vỡ hiện nay.
Tương lai của cuộc đua khám phá mặt trăng
Nhóm nghiên cứu cho biết họ sẽ tạm dừng việc tìm kiếm mặt trăng trong thời gian tới, ít nhất là cho đến khi xuất hiện các kính thiên văn tiên tiến hơn, có khả năng phát hiện các thiên thể mờ nhạt hơn.
Ashton chia sẻ: “Với công nghệ hiện tại, việc phát hiện thêm mặt trăng quanh Sao Thổ, Thiên Vương tinh hay Hải Vương tinh sẽ gặp nhiều hạn chế. Chúng ta cần chờ đợi những cải tiến vượt bậc trong công nghệ quan sát thiên văn.
Sự kiện này không chỉ giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về lịch sử hình thành của Sao Thổ mà còn mở ra những cơ hội nghiên cứu mới về sự tiến hóa của các hành tinh trong Hệ Mặt Trời. Trong tương lai, với sự phát triển của công nghệ, liệu còn bao nhiêu mặt trăng chưa được khám phá đang chờ đợi các nhà thiên văn học?
Ben Turner:
Phóng viên tại Live Science. Bài viết được đăng tải trên Live Science vào ngày 13/3/2025.
Live Science là trang tin khoa học uy tín, chuyên cung cấp những phát hiện, nghiên cứu và tin tức mới nhất về vũ trụ, công nghệ, sức khỏe và môi trường, với nội dung được kiểm chứng bởi các chuyên gia.
