Một hiện vật nhỏ mới được tìm thấy tại Đan Mạch có thể làm thay đổi cách chúng ta hiểu về lịch sử đầu thời Trung Cổ của người Anglo-Saxon. Điều đáng chú ý là phát hiện này không xuất phát từ di chỉ khảo cổ Sutton Hoo – kho báu nổi tiếng của nước Anh – mà đến từ một địa điểm cách đó hơn 800 km, nhờ vào một người sử dụng máy dò kim loại.
Di chỉ Sutton Hoo và biểu tượng của một thời đại
Sutton Hoo, nằm ở hạt Suffolk, Anh, được xem là một trong những khám phá khảo cổ quan trọng nhất thế kỷ 20. Đây là quần thể mộ táng từ thế kỷ 6 – 7, nơi lưu giữ nhiều hiện vật quý giá của người Anglo-Saxon, bao gồm dây cương ngựa, áo giáp, đồ dùng sinh hoạt và vũ khí.
Tuy nhiên, phát hiện quan trọng nhất tại Sutton Hoo chính là ngôi mộ thuyền gần như nguyên vẹn, chứa thi hài cùng tài sản của một vị vua, có thể là Rædwald của Đông Anglia.
Trong số các hiện vật tìm thấy, chiếc mũ bảo hiểm Sutton Hoo đã trở thành biểu tượng không chỉ của địa điểm khảo cổ này mà còn của cả thời kỳ lịch sử Anglo-Saxon. Chiếc mũ nặng khoảng 2,5 kg, được chế tác từ sắt và phủ các dải đồng thiếc. Nó không chỉ là một món đồ bảo vệ mà có thể còn mang ý nghĩa vương quyền trong một số nghi lễ.
Các tấm trang trí trên mũ khắc họa những chiến binh giao đấu, hoa văn đan xen và những hình ảnh phức tạp phản ánh nghệ thuật chế tác tinh xảo của thời kỳ đó. Trong nhiều thập kỷ, các nhà khảo cổ học tin rằng các họa tiết trên chiếc mũ này chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa Uppland, Thụy Điển.
Phát hiện bất ngờ tại Đan Mạch
Gần đây, một người đam mê săn tìm cổ vật bằng máy dò kim loại đã phát hiện một hiện vật nhỏ trên đảo Tåsinge, Đan Mạch, đặt ra nghi vấn về nguồn gốc thực sự của chiếc mũ bảo hiểm Sutton Hoo. Hiện vật này là một con dấu kim loại (patrice) có kích thước khoảng 5 x 3,5 cm, khắc họa hình một chiến binh cưỡi ngựa với những chi tiết đáng chú ý.
Theo Peter Pentz, giám tuyển tại Bảo tàng Quốc gia Đan Mạch, hình khắc trên con dấu có một số đặc điểm trùng khớp với mũ bảo hiểm Sutton Hoo, đặc biệt là chi tiết vòng tay và dây cương của nhân vật. Những đặc điểm này lại không xuất hiện trên bất kỳ hiện vật nào cùng thời từ Thụy Điển. Điều này đặt ra một giả thuyết táo bạo: nếu chiếc mũ bảo hiểm Sutton Hoo thực sự có nguồn gốc từ Đan Mạch, thì vai trò của vương quốc này trong bối cảnh chính trị Bắc Âu thế kỷ 7 có thể lớn hơn nhiều so với những gì giới nghiên cứu từng nghĩ.
“Nếu giả thuyết này được xác nhận, nó sẽ thay đổi hoàn toàn nhận thức của chúng ta về cán cân quyền lực ở Bắc Âu trong thế kỷ 7,” Pentz chia sẻ với Arkeonews.
Đan Mạch – một trung tâm quyền lực bị lãng quên?
Phát hiện này gợi mở khả năng rằng thay vì chỉ là một thế lực bên lề, Đan Mạch có thể đã có vị thế ngang bằng với Anh và Thụy Điển trong thời kỳ đó. Hơn nữa, nó còn đặt ra giả thuyết về một truyền thống chế tác kim loại phát triển tại Đan Mạch, có thể đã ảnh hưởng đến các nền văn hóa lân cận.
Tuy nhiên, để xác thực giả thuyết này, các nhà nghiên cứu đang lên kế hoạch sử dụng công nghệ quét 3D nhằm tìm kiếm mối liên hệ giữa chiếc mũ bảo hiểm Sutton Hoo và con dấu Tåsinge.
Họ cũng dự định tiến hành khảo sát khảo cổ khu vực phát hiện con dấu, nơi đã xuất lộ nhiều mảnh kim loại – dấu hiệu cho thấy có thể từng tồn tại một xưởng chế tác kim loại tại đây. Nếu thực sự có một xưởng như vậy, rất có thể nó đã sản xuất ra những hiện vật tương tự, thậm chí là cả một chiếc mũ bảo hiểm cùng loại với Sutton Hoo.
Dù còn nhiều câu hỏi chưa có lời giải, phát hiện mới này đang mở ra một hướng nghiên cứu đầy hứa hẹn, có thể làm thay đổi hiểu biết của chúng ta về lịch sử Bắc Âu thời kỳ Anglo-Saxon.
Andrew Paul là nhà báo chuyên về khoa học và công nghệ của Popular Science (PopSci). Bài viết được đăng trên PopSci vào ngày 28/03/2025.
Popular Science là tạp chí khoa học nổi tiếng của Mỹ, được xuất bản từ năm 1872. Tạp chí cung cấp thông tin về các phát minh, nghiên cứu và tiến bộ trong các lĩnh vực như công nghệ, sinh học, vũ trụ học và môi trường, với cách tiếp cận dễ hiểu, giúp người đọc phổ thông tiếp cận kiến thức khoa học một cách sinh động và hấp dẫn.
Biên dịch: Thu Hoài
