Theo nhóm nghiên cứu do giáo sư Francesca Barbero, nhà động vật học tại Đại học Turin, dẫn đầu, thực vật có thể nhận biết các tín hiệu rung động do ong tạo ra. Những âm thanh này giúp cây phân biệt ong thụ phấn thực sự với các loài “ăn cắp mật” không mang lại lợi ích sinh sản.
Khi nghe tiếng vo ve của ong ốc sên (Rhodanthidium sticticum) – loài ong thụ phấn hiệu quả của hoa môi (snapdragon), cây lập tức tăng lượng mật và hàm lượng đường trong mật, đồng thời biểu hiện sự thay đổi ở các gen liên quan đến quá trình vận chuyển đường và sản xuất mật.
“Thực vật không có não bộ, nhưng chúng có thể cảm nhận môi trường và phản ứng theo những cách phức tạp,” bà Barbero cho biết. “Chúng tôi phát hiện tiếng vo ve là một trong những tín hiệu rung động mà thực vật có thể nhận biết, từ đó kích thích tăng tiết mật nhằm thu hút ong thụ phấn.” Đây được xem là một chiến lược sinh tồn giúp thực vật ưu tiên cung cấp dinh dưỡng cho những loài thụ phấn hiệu quả, thay vì những loài chỉ lấy mật mà không thụ phấn.
Nghiên cứu cũng cho thấy thực vật có thể sử dụng các cơ quan thụ cảm cơ học để cảm nhận những rung động này, tương tự cách cơ thể con người nhận biết cảm giác chạm hoặc áp lực. Bà Barbero nhấn mạnh, ngoài khả năng cảm nhận tiếng ong, thực vật còn có thể nhận biết nhiều yếu tố khác như nhiệt độ, độ ẩm, gió và sự hiện diện của các côn trùng có lợi hay có hại.
Phát hiện này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về cách thực vật tương tác với môi trường mà còn mở ra nhiều ứng dụng tiềm năng. Các nhà khoa học gợi ý trong tương lai tiếng vo ve có thể được sử dụng như một phương pháp thân thiện với môi trường để tăng cường thụ phấn cho các cây trồng trên quy mô nông nghiệp.
Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cũng lưu ý vẫn cần thêm nhiều thử nghiệm để xác định chính xác cách thức thực vật “nghe” và phản ứng với các tín hiệu âm thanh, cũng như liệu phản ứng này có thu hút được tất cả các loài đến hoa hay chỉ các loài thụ phấn có lợi nhất.
Kết quả nghiên cứu này vừa được công bố tại Hội nghị chung lần thứ 188 của Hiệp hội Âm học Hoa Kỳ và Đại hội Âm học Quốc tế lần thứ 25 tổ chức tại New Orleans. Đây được xem là bước tiến quan trọng trong lĩnh vực nghiên cứu mối quan hệ giữa thực vật và côn trùng cũng như cách thực vật cảm nhận thế giới xung quanh.
Hannah Devlin là phóng viên của The Guardian. Bài viết được đăng trên The Guardian vào ngày 21/05/2025/
The Guardian là một tờ báo uy tín của Anh, thành lập từ năm 1821, nổi tiếng với các bài viết điều tra sâu sắc và phân tích chính trị đa chiều. Báo có xu hướng tự do, tập trung vào các vấn đề xã hội, môi trường và văn hóa.
Biên dịch: Thu Hoài
