Một kho tàng hóa thạch vừa được phát hiện ở Wyoming đang cung cấp những bằng chứng tuyệt vời về một loài lưỡng cư cổ đại có kích thước tương đương cá sấu. Điều đáng ngạc nhiên là những mẫu hóa thạch này được bảo tồn rất tốt, gần như nguyên vẹn. Tuy nhiên, nguyên nhân khiến loài vật này biến mất đột ngột vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải đáp . Phát hiện này đã được công bố trong một nghiên cứu đăng trên tạp chí PLOS One vào ngày 2 tháng 4 vừa qua.
Các nhà khoa học tin rằng loài metoposaurid tenospondyls là những tổ tiên đầu tiên của các loài ếch, cóc và kỳ nhông mà chúng ta thấy ngày nay. Buettnererpeton bakeri là một trong những loài metoposaurid cổ xưa nhất được tìm thấy ở Bắc Mỹ. Chúng sống độc lập trên lục địa này vào kỷ Trias, khoảng 230 triệu năm trước. Loài vật này thích sống ở các ao hồ, sông suối và săn mồi là bất cứ thứ gì chúng có thể nuốt được.
Theo chia sẻ của các nhà cổ sinh vật học Dave Lovelace và Aaron Kufner từ Đại học Wisconsin-Madison, những người đồng tác giả của nghiên cứu này, "Giống như các loài metoposaurid khác, chúng có lẽ đã dành phần lớn thời gian, thậm chí là cả cuộc đời, dưới nước để săn cá, các loài lưỡng cư khác, hoặc bất kỳ sinh vật nào không may tiến quá gần mặt nước.
Thông tin về loài lưỡng cư cổ đại Buettnererpeton còn rất ít vì hóa thạch của chúng hiếm gặp. Tuy nhiên, các nhà khoa học Lovelace và Kufner tin rằng điều này sắp thay đổi nhờ cuộc khai quật của họ ở Nobby Knob, Wyoming, một vùng đồng bằng ngập lụt cổ xưa. Tại đây, họ đã tìm thấy hàng chục hóa thạch Buettnererpeton, gấp đôi số lượng mẫu vật từng được biết đến.
Điều đáng chú ý là những hóa thạch này dường như không phải là kết quả của sự tích tụ qua nhiều năm, mà là dấu vết của một sự kiện tuyệt chủng hàng loạt. "Đây có thể là một sự kiện tuyệt chủng nhỏ, tương tự như khi sông suối cạn kiệt hoặc khi hồ bị ô nhiễm bởi tảo nở hoa, khiến các sinh vật dưới nước như cá chết hàng loạt," Lovelace và Kufner giải thích. Sự kiện này đặc biệt ở chỗ nơi phát hiện ra các hóa thạch. Lớp đất mịn và trầm tích cho thấy đây từng là một môi trường nước tĩnh lặng, không có dòng chảy mạnh, giúp bảo vệ và giữ nguyên vẹn nhiều bộ xương.
"Chúng tôi đã phát hiện ra những bộ xương còn nguyên vẹn, điều mà rất hiếm khi gặp phải trong các mỏ hóa thạch metoposaurid ở Bắc Mỹ, và chưa bao giờ thấy với Buettnererpeton," các nhà nghiên cứu cho biết.
Một trong những phát hiện mới và thú vị nhất là những chiếc răng của loài Buettnererpeton vẫn còn dính vào phần mô mềm trong miệng. Điều này rất bất thường, và các hóa thạch khác cũng có những điểm đặc biệt trong cách chúng được hình thành.
Các nhà nghiên cứu giải thích rằng: "Thông thường, hóa thạch có lớp vỏ canxi cacbonat bao bọc. Nhưng tất cả những hóa thạch này đều không có lớp vỏ đó. Có vẻ như lớp canxi cacbonat đã bị tan biến sau khi chúng bị vùi lấp. Lớp vỏ hữu cơ bên ngoài, vốn bảo vệ hóa thạch khỏi nước ngọt, đã để lại dấu vết khi bùn biến thành đá, rồi sau đó cũng biến mất. Điều này cho thấy những hóa thạch này đến từ một quần thể sinh vật duy nhất, sống cùng thời điểm, chứ không phải là sự tích tụ dần dần qua nhiều năm." Kufner cho biết thêm trong một tuyên bố.
Nhóm nghiên cứu hy vọng rằng việc khai quật và phân tích taphonomy (một ngành khoa học nghiên cứu về quá trình phân hủy và hóa thạch của sinh vật) sẽ mở ra nhiều cơ hội nghiên cứu hơn về khu vực này. Những nghiên cứu tiếp theo có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về loài Buettnererpeton và môi trường sống của chúng."
Ngành taphonomy ngày nay đã phát triển vượt bậc so với 50 năm trước, nhờ vào những đóng góp to lớn của hàng trăm nhà địa chất học và cổ sinh vật học," Kufner và Lovelace cho biết. Tuy nhiên, họ cũng nhấn mạnh rằng vẫn còn rất nhiều điều cần khám phá!
Andrew Paul là nhà báo chuyên về khoa học và công nghệ của Popular Science (PopSci). Bài viết được đăng trên PopSci vào ngày 02/04/2025.
Popular Science là tạp chí khoa học nổi tiếng của Mỹ, được xuất bản từ năm 1872. Tạp chí cung cấp thông tin về các phát minh, nghiên cứu và tiến bộ trong các lĩnh vực như công nghệ, sinh học, vũ trụ học và môi trường, với cách tiếp cận dễ hiểu, giúp người đọc phổ thông tiếp cận kiến thức khoa học một cách sinh động và hấp dẫn.
Biên dịch: Thu Hoài
