Deinosuchus là một loài bò sát khổng lồ đã tuyệt chủng, từng được ví như "cơn ác mộng" của khủng long nhờ vào khả năng săn mồi đầy uy lực. Dù sở hữu chiếc mõm rộng đặc trưng giống cá sấu hiện đại, nhưng điểm nổi bật khiến Deinosuchus khác biệt chính là khả năng chịu mặn – một đặc điểm không còn tồn tại ở hầu hết các loài cá sấu ngày nay.
Deinosuchus là một trong những loài cá sấu lớn nhất từng tồn tại với chiều dài cơ thể gần tương đương một chiếc xe buýt và răng to bằng quả chuối. Vào khoảng 82 triệu đến 75 triệu năm trước, loài động vật ăn thịt này sống tại các con sông và cửa sông ở Bắc Mỹ. Bộ xương sọ của nó có hình dạng dài và rộng, với một phần nhô lên kỳ lạ mà không giống bất kỳ loài cá sấu nào khác.
Những dấu vết răng trên hóa thạch của khủng long cho thấy Deinosuchus có thể đã săn mồi hoặc ăn xác khủng long. Trước đây, các nghiên cứu khoa học đã xếp nó vào nhóm cá sấu và họ hàng của các loài cá sấu hiện đại. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới về hóa thạch cùng với phân tích DNA của các loài cá sấu hiện đại như cá sấu và cá sấu hoa cà, cho thấy Deinosuchus thực tế thuộc một nhánh khác trong cây phả hệ của cá sấu.
Khác với các loài cá sấu hiện đại, Deinosuchus vẫn giữ lại các tuyến muối, đặc điểm đặc trưng của tổ tiên cá sấu, cho phép nó sống được trong môi trường nước mặn. Các nhà khoa học đã công bố phát hiện này trong bài báo đăng trên tạp chí Communications Biology. Các loài cá sấu hiện đại cũng có các tuyến muối này, giúp chúng loại bỏ muối dư thừa từ cơ thể.
Khả năng chịu mặn này đã giúp Deinosuchus có thể di chuyển qua "Western Interior Seaway" (Biển Nội Lục Tây), vốn chia cắt Bắc Mỹ trong giai đoạn khí hậu nóng lên toàn cầu, khi mực nước biển dâng cao. Điều này cũng giúp Deinosuchus có thể phân tán khắp Bắc Mỹ, sinh sống ở các đầm lầy ven biển ở cả hai bờ của biển nội lục cổ đại này và trên bờ biển Đại Tây Dương.
Các hóa thạch của Deinosuchus, từ thế kỷ 19 đến nay, đã được tìm thấy ở cả hai bờ của biển nội lục cổ đại. Hóa thạch này thuộc ít nhất hai loài, trong đó loài lớn nhất, Deinosuchus riograndensis, sống ở phía tây, dọc theo bờ đông của một hòn đảo gọi là Laramidia. Laramidia, nằm ở phía tây của Thái Bình Dương, chiếm chưa đến một phần ba diện tích Bắc Mỹ. Phần còn lại của lục địa này được gọi là Appalachia.
Mặc dù lâu nay Deinosuchus được phân loại là họ hàng của cá sấu, sự phân bố của loài này ở cả hai bên của biển nội lục rộng lớn này đã gây ra câu hỏi chưa được giải đáp. Nếu là một loài cá sấu, thì làm sao Deinosuchus có thể vượt qua một biển rộng hơn 620 dặm (1.000 km)? Một giả thuyết cho rằng các loài cá sấu ban đầu có thể chịu được nước mặn nhưng sau đó đã mất khả năng này, tuy nhiên giả thuyết này không có nhiều bằng chứng.
Với nghiên cứu mới này, các nhà khoa học đã sử dụng dữ liệu từ các loài cá sấu đã tuyệt chủng để làm sáng tỏ mối quan hệ giữa các loài cá sấu, giúp vẽ lại cây phả hệ và giải thích cách Deinosuchus có thể tồn tại và phát triển thành một kẻ săn mồi khổng lồ.
Nghiên cứu cũng xây dựng lại cây phả hệ của cá sấu bằng cách sử dụng dữ liệu phân tử từ các loài cá sấu hiện đại, làm rõ những đặc điểm chung của nhóm cá sấu hiện nay. Các phát hiện mới này cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về sự tiến hóa của Deinosuchus và vai trò sinh thái quan trọng của loài động vật này trong hệ sinh thái thời kỳ đó.
Mindy Weisberger là biên tập viên của CNN Digital. Bài viết được đăng trên CNN vào ngày 23/04/2025.
CNN Digital là nền tảng trực tuyến của Cable News Network (CNN), cung cấp tin tức toàn diện và cập nhật 24/7 về các lĩnh vực như thời sự, chính trị, kinh tế, sức khỏe, công nghệ, giải trí và thể thao. Ra mắt vào năm 1995, CNN Digital nhanh chóng trở thành một trong những trang web tin tức hàng đầu thế giới với nội dung đa dạng, bao gồm bài viết, video, livestream và podcast.
Biên dịch: Thu Hoài
