Một cố vấn của NASA đã thẳng thắn bày tỏ quan điểm về kế hoạch chinh phục sao Hỏa của tỷ phú Elon Musk, cho rằng tham vọng này sẽ khó có thể trở thành hiện thực “trong tương lai gần.”
Elon Musk, nhà sáng lập SpaceX, nhiều lần khẳng định mục tiêu cuối cùng của ông là đưa con người lên sao Hỏa. Trong một cuộc phỏng vấn trên Fox News tuần này, ông dự đoán nền văn minh đa hành tinh có thể hình thành chỉ trong 20 đến 30 năm tới. Trước đó, Musk từng đưa ra mốc thời gian lạc quan hơn: tàu không người lái có thể hạ cánh lên sao Hỏa ngay từ năm 2026, và con người sẽ đặt chân lên hành tinh đỏ trước năm 2030.
Tuy nhiên, nhà vũ trụ học Paul Sutter, trong một bài viết trên Scientific American, cho rằng các mốc thời gian mà Musk đưa ra không dựa trên một kế hoạch cụ thể, mà chỉ đơn giản là những “thời điểm thuận lợi” - khi Trái Đất và sao Hỏa ở gần nhau nhất để dễ phóng tàu, chứ không phải dựa trên một kế hoạch rõ ràng.
“Điều đó giống như bạn tuyên bố sẽ đi cắm trại vào cuối tuần tới, trong khi chưa mua bất kỳ đồ dùng nào. Xe của bạn thì đang nằm trong gara và thậm chí vừa nổ máy,” ông ví von.
Paul Sutter hiện là nhà nghiên cứu tại Đại học Johns Hopkins, cũng thừa nhận rằng nhiệm vụ đưa người lên sao Hỏa không phải là bất khả thi, và SpaceX đã đạt được những bước tiến lớn với công nghệ tên lửa tái sử dụng. Nhưng ông nhấn mạnh rằng còn một chặng đường rất dài phía trước.
Một phần của vấn đề nằm ở thiết kế tàu Starship - phương tiện được SpaceX kỳ vọng sẽ đưa con người đến sao Hỏa. Các chuyến bay thử gần đây của Starship đều kết thúc trong những vụ nổ dữ dội. Chi phí cho dự án này cũng sẽ là một thách thức khổng lồ, có thể lên tới hàng tỷ, thậm chí hàng nghìn tỷ USD.
Cựu phi hành gia NASA, ông José Hernández, gần đây chia sẻ với The Hill: “Chúng ta còn ít nhất 15 năm nữa mới đến được sao Hỏa, chứ không phải 5 năm như Elon Musk dự đoán.”
Ông cũng cho rằng việc chinh phục sao Hỏa đòi hỏi giải quyết rất nhiều trở ngại kỹ thuật, bao gồm việc xây dựng và thử nghiệm các công nghệ cần thiết trên Mặt Trăng trước. “Hành trình không gian không hề đơn giản. Việc tiếp theo chúng ta cần làm là kết thúc sứ mệnh với Trạm Vũ trụ Quốc tế, và dồn nguồn lực để xây dựng căn cứ trên Mặt Trăng, nơi chúng ta có thể phát triển và kiểm chứng những công nghệ cần thiết để đi đến sao Hỏa,” Hernández nói.
Thậm chí, nhà khoa học nổi tiếng Bill Nye từng thẳng thắn phát biểu trong cuộc phỏng vấn với USA TODAY năm 2019: “Ý tưởng biến sao Hỏa thành hành tinh có thể sống được - tôi xin nói thẳng, các bạn đang mơ mộng hão huyền. Chúng ta còn chưa chăm sóc nổi Trái Đất này, nơi vốn đã hoàn hảo cho chúng ta.”
Tuy vậy, vẫn có những ý kiến lạc quan hơn. Hoppy Price, thuộc Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA, từng nói: “Sao Hỏa là hoàn toàn khả thi trong một khung thời gian hợp lý. Điều đó có thể xảy ra ngay trong cuộc đời chúng ta.”
Robert Zubrin, chủ tịch tổ chức Mars Society, phát biểu trên The Guardian hồi tháng 9 rằng việc cử người lên sao Hỏa vào năm 2028 là hoàn toàn có thể, nhưng chỉ nên thực hiện khi đã chuẩn bị sẵn nhà kính, nơi cư trú và các cơ sở thiết yếu. Ông chỉ ra một điểm hạn chế trong chiến lược của Musk: “SpaceX đang tập trung rất mạnh vào phương tiện vận chuyển, nhưng hệ thống sản xuất nhiên liệu và oxy quy mô lớn ngay trên bề mặt sao Hỏa thì họ vẫn chưa làm.”
Paul Sutter nhấn mạnh thêm: “Thập niên 1960, chương trình Apollo đã từ bản thiết kế đến cắm cờ trên Mặt Trăng chỉ trong chưa đầy 10 năm. Nhưng sao Hỏa là một thử thách hoàn toàn khác.” Ông chỉ ra rằng, ngay cả khi ở vị trí gần nhất, sao Hỏa vẫn cách Trái Đất 56 triệu km - gấp 150 lần khoảng cách đến Mặt Trăng. Starship cũng không thể bay thẳng một mạch từ Trái Đất đến sao Hỏa mà không cần tiếp nhiên liệu trên quỹ đạo - công nghệ này hiện vẫn chỉ đang ở giai đoạn sơ khai.
Chưa từng có tàu đổ bộ nào thực hiện được việc hạ cánh có kiểm soát lên bề mặt đầy hố va chạm của sao Hỏa. Một sứ mệnh có người lái thậm chí còn phức tạp hơn, đòi hỏi một lần phóng và hạ cánh bổ sung để đưa phi hành đoàn về Trái Đất an toàn.
“Trước hết, chúng ta hiện không có bất kỳ phương tiện vũ trụ nào đạt chuẩn an toàn cho các chuyến đi xa ngoài không gian. Starship cần phải được trang bị, thử nghiệm hệ thống hỗ trợ sự sống và đảm bảo mức độ an toàn cao trước khi có thể đưa người đến sao Hỏa,” Sutter nói. Trong chuyến đi kéo dài hai năm - thời gian trung bình cho một hành trình khứ hồi đến sao Hỏa, Starship còn phải đảm bảo bảo vệ phi hành đoàn khỏi phóng xạ vũ trụ và những tác động nguy hiểm của vi trọng lực.
Những kế hoạch này từng được NASA phát triển trước khi chính quyền Mỹ chuyển hướng ưu tiên về Mặt Trăng. Dưới thời Tổng thống Obama, NASA từng kỳ vọng con người sẽ đặt chân lên sao Hỏa vào năm 2030. Nhưng dưới thời Tổng thống Trump, trọng tâm lại chuyển về chương trình Artemis.
“Chúng ta vẫn còn rất, rất xa mới có thể biến những ý tưởng đó thành hiện thực, chứ chưa nói đến các nguyên mẫu hay thành phần sẵn sàng cho sứ mệnh,” Sutter nhận định.
The Independent đã liên hệ với SpaceX để xin ý kiến nhưng chưa nhận được phản hồi. Liệu giấc mơ sao Hỏa của nhân loại là viển vông hay không vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ. Musk từng nói vào năm 2016 rằng sẽ mất từ 40 đến 100 năm để xây dựng một nền văn minh tự duy trì trên sao Hỏa.
Nhà vật lý thiên văn Neil deGrasse Tyson thì thực tế hơn: “Chắc chắn chúng ta có thể đến thăm sao Hỏa như một điểm du lịch. Nhưng tôi hoài nghi về việc sẽ có nhiều người muốn ở lại đó lâu dài,” ông từng chia sẻ với Futurism.
Julia Musto là phóng viên mảng khoa học và khí hậu tại The Independent tại Mỹ (TI). Bài viết được đăng trên TI vào ngày 20/03/2025.
The Independent là tờ báo điện tử uy tín của Anh, thành lập năm 1986, nổi bật với phong cách đưa tin khách quan và trung lập. Tờ báo cung cấp nội dung đa dạng về thời sự, chính trị, kinh tế, văn hóa và khoa học, được đánh giá là nguồn tin đáng tin cậy cho độc giả toàn cầu.
Biên dịch: Thu Hoài
