Những hóa thạch này được tìm thấy tại địa điểm Sima del Elefante ở dãy núi Atapuerca, bao gồm một phần sọ, với nửa bên trái của khuôn mặt của một loài người trưởng thành. Những xương khoáng hóa này là những di tích hóa thạch loài người cổ xưa nhất từng được phát hiện ở Tây Âu cho đến nay.
Tuy nhiên, ngay lập tức không thể xác định được loài người tiền sử nào mà nhóm nghiên cứu đã phát hiện, và nghiên cứu mô tả những hóa thạch này, được công bố vào thứ Tư trên tạp chí Nature, không đưa ra kết luận dứt khoát.
Nhóm nghiên cứu nghi ngờ rằng các mẫu vật này có thể thuộc về loài Homo erectus, một loài nổi tiếng với các hóa thạch đã được tìm thấy ở châu Phi và châu Á, nhưng chưa bao giờ được phát hiện một cách dứt khoát ở châu Âu.
"Đây là kết luận trung thực nhất mà chúng tôi có thể đưa ra dựa trên những bằng chứng hiện có," María Martinón-Torres, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tiến hóa Con người Quốc gia Tây Ban Nha (CENIEH), cho biết trong cuộc họp báo vào thứ Ba. "Chúng tôi thận trọng, nhưng cũng dám mạo hiểm, vì chúng tôi không loại trừ khả năng đó có thể là một loài khác."
Bí ẩn về loài người tiền sử
Khu vực núi non nơi phát hiện những hóa thạch này đã trở thành một địa điểm quan trọng trong ngành nhân chủng học cổ sinh.
Vào giữa những năm 1990, các nhà khoa học đã phát hiện một người họ hàng loài người cổ đại được gọi là Homo antecessor từ khoảng 80 hóa thạch được khai quật tại một địa điểm gần Sima del Elefante có tên Gran Dolina, với niên đại khoảng 850.000 năm.
Tuy nhiên, Martinón-Torres cho biết hình dạng của hóa thạch sọ được tìm thấy vào năm 2022 không giống với đặc điểm của Homo antecessor. Loài người cổ xưa này trước đây được cho là cư dân đầu tiên của Tây Âu, trước cả người Neanderthal, những người xuất hiện trên lục địa này khoảng 400.000 năm trước. Homo antecessor có "một khuôn mặt rất hiện đại, giống như khuôn mặt của loài người Homo sapiens chúng ta, rất thẳng và phẳng. Tuy nhiên, loài người mới này lại khác biệt," cô nói.
"Khuôn mặt của nó nhô ra phía trước nhiều hơn... điều này khiến nó giống với các mẫu vật Homo erectus khác," cô giải thích thêm.
Nhóm nghiên cứu cũng đã phân tích lại một phần xương hàm dưới được phát hiện vào năm 2007 tại Sima del Elefante, nhưng ở một tầng trầm tích cao hơn một chút. Các tác giả nghiên cứu hiện tin rằng nó thuộc về cùng một cộng đồng loài người tiền sử.
Tuy nhiên, với chỉ một phần nhỏ của khuôn mặt, không thể xác định loài người tiền sử này là loài nào. Vì vậy, nhóm nghiên cứu đã phân loại nó là Homo affinis erectus, với từ "affinis" có nghĩa là gần gũi, để chỉ ra rằng hóa thạch này có mối quan hệ gần gũi nhưng vẫn khác biệt với một loài đã biết.
"Chúng tôi vẫn cần phải khai quật các tầng dưới của Sima del Elefante. Ai mà biết được, chúng tôi có thể sẽ có thêm những bất ngờ," Martinón-Torres cho biết. "Điều quan trọng là chúng tôi đang ghi nhận lần đầu tiên một cộng đồng loài người mà chúng tôi chưa từng biết đến ở châu Âu."
Công trình điều tra
Chris Stringer, một nhà nghiên cứu về tiến hóa con người tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London, cho rằng phát hiện này là một "phát hiện rất quan trọng."
"Hình dạng khuôn mặt khác biệt so với Homo antecessor (và H. sapiens) ở những đặc điểm như mũi ít nổi bật và xương gò má không mảnh mai, vì vậy nó giống với một số hóa thạch Homo erectus," Stringer, người không tham gia vào nghiên cứu, chia sẻ qua email.
"Tuy nhiên, tôi nghĩ các tác giả đã đúng khi chỉ đề xuất một cách cẩn trọng mối liên hệ giữa những phát hiện tại Sima del Elefante và loài H. erectus. Các mẫu vật quá không hoàn chỉnh để đưa ra bất kỳ kết luận dứt khoát nào." Việc tái tạo khuôn mặt từ hóa thạch đã bị phân mảnh đòi hỏi sự kết hợp giữa các kỹ thuật truyền thống, như phân tích và so sánh hóa thạch qua kiểm tra trực quan, với các công nghệ hình ảnh tiên tiến và phân tích 3D, nghiên cứu cho biết.
Các nhà nghiên cứu không xác định trực tiếp niên đại của các hóa thạch, nhưng dựa vào ba phương pháp khác nhau để xác định niên đại của lớp trầm tích chứa hóa thạch, họ ước tính rằng chúng có niên đại từ 1,4 triệu đến 1,1 triệu năm.
Nhóm nghiên cứu cũng thu hồi được xương động vật có dấu vết cắt và công cụ đá được sử dụng để mổ xác động vật từ địa điểm này. Cộng đồng này có thể đã sống trong một môi trường rừng rậm với đồng cỏ ẩm, nơi có nhiều loài động vật để săn bắt, nghiên cứu cho biết.
Katie Hunt là biên tập viên tại CNN. Bài viết được đăng trên CNN ngày 12/03/2025.
CNN (Cable News Network) là một kênh tin tức nổi tiếng của Mỹ, được thành lập vào năm 1980 bởi Ted Turner và Reese Schonfeld. CNN là một trong những kênh truyền hình tin tức 24/7 đầu tiên trên thế giới, và hiện tại, nó thuộc sở hữu của WarnerMedia, một công ty con của AT&T.
Biên dịch: Hà Linh
