Cái chết của một bé trai 5 tuổi tại Michigan đã khiến các chuyên gia và lãnh đạo trong ngành kêu gọi siết chặt quy định đối với các spa y tế và trung tâm chăm sóc sức khỏe đang cung cấp liệu pháp oxy cao áp (HBOT) cho các mục đích điều trị chưa được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt.
Bé Thomas Cooper đã tử vong trong buổi điều trị oxy cao áp thứ 36 của mình khi buồng oxy bị bốc cháy vào ngày 31 tháng 1 tại Oxford Center — một trung tâm điều trị theo phương pháp thay thế ở thành phố Troy, ngoại ô Detroit. Theo cảnh sát, vụ cháy được cho là bắt nguồn từ tĩnh điện tạo ra một "quả cầu lửa," khiến Thomas thiệt mạng chỉ trong vài giây.
Gia đình cho biết Thomas đang điều trị chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và ngưng thở khi ngủ — những căn bệnh không nằm trong danh mục được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt cho điều trị bằng liệu pháp oxy cao áp. Ông John Peters, Giám đốc điều hành Hiệp hội Y học Dưới nước và Oxy cao áp (UHMS), nhận định rằng vụ việc này cho thấy sự thất bại của gần như tất cả các cơ quan quản lý trong việc giám sát một ngành công nghiệp vốn hay lợi dụng sự tuyệt vọng của những bệnh nhân tìm kiếm phương pháp thay thế khi y học chính thống không còn đáp ứng.
Ông Peters gọi tình trạng thiếu giám sát và quy định hiện nay là "kinh khủng" "Đây là một thời điểm bước ngoặt," ông nói. "Câu hỏi đặt ra cho tất cả chúng ta - từ chính phủ, cơ quan quản lý, các bác sĩ, y tá đến bệnh nhân là: Liệu chúng ta sẽ tiếp tục lặp lại sai lầm, trốn tránh trách nhiệm và không minh bạch, hay sẽ hành động để ngăn chặn những thảm kịch như thế này?"
Michigan không có luật giám sát buồng oxy cao áp
Người đứng đầu ngành tư pháp của bang Michigan, bà Dana Nessel, thừa nhận rằng hiện bang không có bất kỳ quy định cụ thể nào để giám sát việc sử dụng buồng oxy cao áp. Bà cho biết: “Luật pháp Michigan không yêu cầu phải có bất kỳ hình thức giám sát nào đối với việc sử dụng buồng oxy cao áp.” Bà cũng nói thêm rằng văn phòng của mình chỉ có thể tiến hành điều tra nếu có đủ cơ sở để nghi ngờ hành vi vi phạm pháp luật. Trong khi đó, Cơ quan Quản lý Giấy phép và Quy định của bang cũng không thể thực hiện việc kiểm tra, bởi loại thiết bị này không nằm trong danh mục được cấp phép ở Michigan.
Bà Nessel cũng khuyến cáo người dân nên cẩn trọng với những phương pháp điều trị chưa được cơ quan chức năng phê duyệt. Bà cho biết thêm, Oxford Center đã quảng cáo rằng buồng oxy cao áp có thể hỗ trợ điều trị hơn 100 loại bệnh - trong đó có cả chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), dù hoàn toàn không được phép làm điều này.
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chịu trách nhiệm quản lý nguồn oxy sử dụng trong liệu pháp oxy cao áp. Đồng thời, cơ quan này cũng cấp phép cho việc sử dụng buồng oxy cao áp như một thiết bị y tế để điều trị một số bệnh lý cụ thể sau đây:
+ Bệnh giảm áp
+ Thiếu máu nặng khi không thể truyền máu
+ Bỏng nặng và rộng Ngộ độc carbon monoxide
+ Chấn thương nghiền nát
+ Bong bóng khí trong mạch máu
+ Hoại tử sinh hơi
+ Mất thính lực đột ngột không rõ nguyên nhân
+ Tổn thương do phóng xạ
+ Nhiễm trùng nặng ở da và xương
+ Hoại tử ghép da
+ Mất thị lực đột ngột do tắc mạch máu
+ Vết loét lâu lành (như loét bàn chân do tiểu đường)
Peters cho rằng FDA cần phải ngăn chặn các trung tâm trị liệu thay thế, spa y tế và cơ sở chăm sóc sức khỏe khỏi việc sử dụng buồng oxy cao áp để điều trị những bệnh không nằm trong danh mục cho phép — như trường hợp của Oxford Center.
"FDA cần làm đúng trách nhiệm của mình đối với các trung tâm chăm sóc sức khỏe này," ông nói. "Họ đang sử dụng thiết bị để điều trị cho những bệnh chưa hề được chứng minh hiệu quả, và thực chất chỉ là cách móc túi những người dễ bị tổn thương… Tôi cho rằng đây là hành vi lừa đảo trong chăm sóc sức khỏe."
Peters cũng cho biết bất kỳ ai cũng có thể mua buồng oxy cao áp và tự sử dụng, ngay cả khi không có bất kỳ chuyên môn y tế nào. Ông nói thêm rằng tổ chức của ông đã thu thập được bằng chứng về việc người dân mua những thiết bị này qua mạng.
Trong email trả lời phỏng vấn với tờ Free Press, FDA cho biết buồng oxy cao áp "chỉ được cấp phép sử dụng theo đơn của bác sĩ... và chỉ nên được vận hành bởi các chuyên gia y tế có giấy phép phù hợp."
FDA cũng khuyến cáo bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thiết bị liệu pháp oxy cao áp để đảm bảo họ đang lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất. "Nếu bác sĩ khuyến nghị sử dụng liệu pháp oxy cao áp (HBOT), FDA khuyên bệnh nhân nên đến bệnh viện hoặc cơ sở đã được kiểm tra và được cấp chứng nhận đầy đủ bởi Hiệp hội Y học Dưới nước và Oxy cao áp (UHMS)," thông cáo cho biết.
Hệ thống y tế Michigan thiếu tiêu chuẩn
Tại Michigan, trong số 42 cơ sở y tế từng thanh toán chi phí điều trị oxy cao áp với Cơ quan Dịch vụ Y tế Medicare & Medicaid vào năm 2023, chỉ có hai cơ sở được UHMS công nhận. Việc công nhận này hoàn toàn tự nguyện và chi phí khoảng 10.000 USD cho chu kỳ từ 3 - 4 năm. Oxford Center không có chứng nhận UHMS và không có bác sĩ được cấp phép trực tiếp giám sát điều trị vào ngày bé Thomas thiệt mạng.
Ngoài ra, Michigan cũng không yêu cầu buồng oxy cao áp phải tuân theo các tiêu chuẩn an toàn do Hiệp hội Kỹ sư Cơ khí Hoa Kỳ (ASME) đề ra, trong khi 11 bang khác đã áp dụng.
Lời kêu gọi cấp thiết về quy định và giám sát
Ông Thomas Crites, một chuyên gia kỳ cựu trong lĩnh vực lặn thương mại, cho rằng những người điều hành các trung tâm trị liệu thay thế mà quảng cáo hiệu quả cho hàng chục bệnh chưa được FDA chấp thuận là "lừa đảo." Ông đề xuất cấm các buồng oxy cao áp loại đơn (chỉ chứa một người), vì đây là "bẫy tử thần" khi xảy ra cháy nổ sẽ không có đường thoát.
Ông cũng ủng hộ việc sử dụng các buồng oxy đa chỗ với không gian lớn và được quản lý chặt chẽ. Đồng thời, ông và Peters kêu gọi chính quyền bang và liên bang:
+ Thành lập danh sách đăng ký tất cả các cơ sở vận hành buồng oxy cao áp và cả thiết bị để kiểm soát việc mua bán, sử dụng.
+ Yêu cầu các cơ sở phải có chứng nhận UHMS.
+ Bắt buộc có bác sĩ được cấp chứng chỉ về oxy cao áp túc trực khi buồng đang hoạt động.
+ Yêu cầu FDA mạnh tay xử lý các trung tâm y tế và spa quảng cáo sai lệch và điều trị không được phê duyệt.
+ Dù các vụ cháy buồng oxy cao áp rất hiếm (khoảng 1 vụ mỗi 2 - 3 năm trên toàn cầu), nhưng hầu hết đều gây tử vong.
Mẹ của Thomas, bà Annie Cooper, cũng bị bỏng nặng khi cố cứu con trai khỏi ngọn lửa. "Những vết sẹo sẽ mãi nhắc cô ấy về thảm kịch ngày hôm đó," luật sư Harrington nói. "Nếu những tổn thương tinh thần chưa đủ nặng nề, thì mỗi lần nhìn vào cánh tay mình, cô ấy lại nhớ về khoảnh khắc đau thương đó."
Harrington nói: "Những vết sẹo sẽ tồn tại vĩnh viễn và sẽ mãi là lời nhắc về những gì đã xảy ra hôm đó. Nếu những tổn thương tinh thần vẫn chưa đủ, thì mỗi lần nhìn vào cánh tay mình, cô sẽ lại nhớ về chuyện ấy."
Kristen Jordan Shamus là phóng viên kỳ cựu của tờ Detroit Free Press (Mỹ). Bài viết được đăng trên USA Today vào ngày 17/3/2025.
USA Today là một tờ báo quốc gia hàng đầu của Hoa Kỳ, thuộc sở hữu của tập đoàn truyền thông Gannett. Được thành lập vào năm 1982, USA Today nổi bật với phong cách đưa tin hiện đại, trực quan, dễ đọc và cập nhật nhanh chóng các sự kiện trong nước và quốc tế.
