Vào mùa hè năm 2024, Elon Musk tuyên bố rằng xAI đã cải tạo một nhà máy bỏ hoang ở khu vực phía Tây Nam Memphis thành trung tâm siêu máy tính lớn nhất thế giới. Dự án này được kỳ vọng sẽ tạo ra hàng trăm việc làm, đóng góp khoảng 30 triệu USD tiền thuế hàng năm và thúc đẩy Memphis trở thành trung tâm công nghệ trong khuôn khổ chiến lược "Digital Delta" của địa phương.
Cư dân khu Boxtown, Memphis, nơi đa số là người da màu và có thu nhập thấp, đã phản đối mạnh mẽ dự án. Họ lo ngại rằng các tua-bin khí đốt tự nhiên với tổng công suất lên tới 420 MW sẽ thải ra lượng lớn khí NOx – một chất ô nhiễm không khí có thể gây ra các bệnh về đường hô hấp.
Theo dữ liệu từ Southern Environmental Law Center (SELC) của Mỹ, xAI chưa được cấp giấy phép phát thải và đang lợi dụng một kẽ hở pháp lý cho phép các tua-bin hoạt động dưới một năm mà không cần giấy phép. Điều này có thể khiến trung tâm siêu máy tính trở thành nguồn phát thải lớn nhất tại hạt Shelby, gây nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng.
Bà Sarah Gladney, cư dân sống gần khu vực, cho biết bà đang mắc bệnh phổi mãn tính và rất lo ngại trước nguy cơ ô nhiễm ngày càng gia tăng. Bà phản ánh người dân không được tham vấn ý kiến và sức khỏe cộng đồng chưa được đặt đúng mức ưu tiên trong quá trình triển khai dự án.
Khu vực Tây Nam Memphis vốn đã chịu mức độ ô nhiễm cao do tập trung nhiều nhà máy công nghiệp lớn. Theo phân tích của ProPublica, nguy cơ mắc ung thư do ô nhiễm không khí tại đây gấp bốn lần mức an toàn được quy định bởi Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ.
Ông KeShaun Pearson, đại diện nhóm Memphis Community Against Pollution, cho rằng các trung tâm dữ liệu như của xAI không đòi hỏi nhiều lao động, vì vậy các cam kết về việc tạo ra những công việc chất lượng cao có thể chỉ là hình thức, không đem lại lợi ích thực tế cho cộng đồng địa phương.
Nhiều nghị sĩ địa phương cũng tỏ ra bất ngờ khi biết về dự án. Ông Justin Pearson, nghị sĩ bang Tennessee và cũng là cư dân gần trung tâm, cho biết chưa từng được thông báo trước về hoạt động của xAI. Ông còn bày tỏ lo ngại về khả năng quá tải hệ thống điện khu vực do trung tâm siêu máy tính sử dụng lượng điện lớn.
xAI dự kiến sẽ mở rộng với một trung tâm mới có quy mô lớn hơn tại Memphis, tuy nhiên lịch trình cụ thể vẫn chưa được công bố. Điều này khiến cộng đồng càng thêm quan ngại về tác động môi trường trong tương lai.
Sự việc tại Memphis làm nổi bật những lo ngại về cách phát triển công nghệ dựa trên năng lượng hóa thạch, vốn có nguy cơ gây hại cho các cộng đồng dễ bị tổn thương. Trong khi đó, chính quyền Mỹ đang thúc đẩy phát triển trí tuệ nhân tạo đồng thời nới lỏng một số quy định môi trường.
Một đại diện của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ cho biết cơ quan này vẫn cam kết bảo vệ sức khỏe người dân và môi trường, song từ chối bình luận chi tiết về dự án. Ông Pearson khẳng định rằng công nghệ hiện đại không nên dựa vào năng lượng hóa thạch gây ô nhiễm, bởi đó không phải là tiến bộ mà là sự thụt lùi.
Bất chấp những lo ngại về môi trường, người dân Memphis vẫn kiên trì đấu tranh để bảo vệ quyền được sống trong một môi trường trong lành, dù đối mặt với áp lực phát triển công nghệ hiện đại.
Laura Paddison, Rene Marsh là phong viên tại Cable News Network (CNN). Bài viết được đăng trên CNN vào ngày 19/05/2025.
CNN là một trong những đài truyền hình tin tức hàng đầu thế giới, được thành lập vào năm 1980 bởi Ted Turner tại Mỹ. CNN nổi tiếng là kênh truyền hình cáp đầu tiên chuyên phát sóng tin tức 24/7, mang đến các bản tin nóng hổi, cập nhật liên tục và phân tích sâu rộng về các sự kiện trong nước và quốc tế.
Biên dịch: Thu Hoài
