Fentanyl là gì?
Fentanyl là một loại thuốc giảm đau mạnh thuộc nhóm opioid (thuộc nhóm thuốc được kê đơn, được bác sĩ chỉ định để giúp giảm đau khi bị chấn thương, sau phẫu thuật hoặc trong người bệnh bị ung thư), thường được chỉ định để kiểm soát cơn đau sau phẫu thuật. Thuốc này có tác dụng giảm đau tương tự như Morphine, nhưng mạnh gấp 100 lần, mang lại hiệu quả giảm đau vượt trội.
Tuy nhiên, Fentanyl chỉ được phép sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ để đảm bảo sự an toàn cho người bệnh. Ngoài dạng tiêm, Fentanyl còn có mặt dưới dạng miếng dán, và việc sử dụng miếng dán này phải tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và thể trạng của từng người. Khi bắt đầu sử dụng, liều khởi đầu phải được lựa chọn dựa trên tiền sử sử dụng thuốc opioid của bệnh nhân.
Sự gia tăng ngộ độc fentanyl ở trẻ em
Sự gia tăng ngộ độc fentanyl lên đến 924% ở trẻ em dưới 12 tuổi từ năm 2015 đến 2023 và 1.506% ở thanh thiếu niên từ 13 đến 19 tuổi, các nhà nghiên cứu cho biết trong báo cáo ngày 8 tháng 3 trên Tạp chí Lạm dụng Ma túy và Rượu Hoa Kỳ.
Riêng năm 2023, 45% các ca ngộ độc là sự cố đe dọa tính mạng, nơi trẻ em có thể đã tử vong nếu không được điều trị kịp thời, tăng đáng kể so với 16% của năm 2015.
“Chúng ta không thể quên rằng trẻ em cũng đang đối mặt với nguy cơ trong cuộc khủng hoảng opioid này,” tiến sĩ Joseph Palamar, nhà nghiên cứu chính và giáo sư y tế dân số tại Trường Y NYU Grossman ở New York, chia sẻ.
“Phụ huynh và những người xung quanh cần phải cẩn thận, không để fentanyl, dù hợp pháp hay bất hợp pháp, ở nơi công cộng gần trẻ em không có người giám sát,” ông nhấn mạnh trong thông cáo báo chí. “Ngay cả việc tiếp xúc gián tiếp với các vật dụng hoặc túi đựng có thể chứa một lượng fentanyl nhỏ cũng có thể gây tử vong cho trẻ em.”
Để thực hiện nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã phân tích các cuộc gọi và báo cáo gửi tới các trung tâm kiểm soát ngộ độc ở 49 bang của Mỹ trong khoảng thời gian từ 2015 đến 2023.
Hơn 3.000 trường hợp ngộ độc fentanyl ở trẻ em dưới 19 tuổi đã được báo cáo trong giai đoạn này. Khoảng 59% các trường hợp xảy ra ở thanh thiếu niên, trong khi 41% là trẻ em dưới 12 tuổi. Các bé trai chiếm 59% trong tổng số các ca ngộ độc fentanyl.
Khoảng 82% các ca ngộ độc ở trẻ em dưới 12 tuổi là do tai nạn, trong khi 66% thanh thiếu niên từ 13 đến 19 tuổi đã sử dụng fentanyl để "phê" khi bị ngộ độc.
Những con số này phản ánh cuộc khủng hoảng opioid nghiêm trọng mà Mỹ vẫn đang đối mặt, với fentanyl là nguyên nhân chính. Các viên thuốc giả chứa fentanyl đã tràn ngập thị trường bất hợp pháp, và trong những năm gần đây, 7 trong số 10 viên thuốc giả bị tịch thu chứa một lượng fentanyl có thể gây tử vong.
“Phụ huynh cần nhận thức rằng thanh thiếu niên có thể mua các viên thuốc qua các ứng dụng, những viên thuốc được quảng cáo là Adderall hoặc Xanax nhưng thực tế chứa fentanyl,” Palamar chia sẻ.
“Trẻ em có thể tò mò hoặc thiếu nhận thức về nguy hiểm, và có thể vô tình chạm vào hoặc nuốt phải những vật dụng này. Thậm chí, việc bắt chước một bậc phụ huynh sử dụng cũng có thể là nguyên nhân,” ông nói thêm. “Ngay cả những miếng dán fentanyl đã qua sử dụng cũng có thể dẫn đến ngộ độc, dù là do tai nạn hay cố ý.”
Tiến sĩ Joshua Black, nhà nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm An toàn Ma túy & Chất độc Rocky Mountain ở Colorado, khuyến cáo các bậc phụ huynh nên luôn có naloxone để ứng phó với các tình huống quá liều fentanyl hoặc các opioid khác.
“Phụ huynh và bạn bè cần phải nhanh chóng phát hiện các dấu hiệu quá liều opioid — như da tái nhợt, thở chậm hoặc không thở, hôn mê, đồng tử co lại — và phải biết khi nào cần gọi trợ giúp,” Black nói.
“Chúng tôi khuyến khích mọi người liên hệ ngay với trung tâm kiểm soát ngộ độc nếu nghi ngờ có ngộ độc nếu ai đó ngã quỵ, co giật, gặp khó khăn trong thở hoặc không thể tỉnh lại sau khi sử dụng ma túy,” Black kết luận.
Dennis Thompson là biên tập viên tại MedicineNet. Bài viết được đăng trên MedicineNet ngày 12/03/2025.
MedicineNet là một trang web cung cấp thông tin y tế và sức khỏe, được thành lập vào năm 1996. Trang web này cung cấp các thông tin chi tiết về các bệnh lý, tình trạng sức khỏe, thuốc men và các vấn đề liên quan đến sức khỏe chung.
Biên dịch: Hà Linh
