Trong tương lai, hàu có thể đóng vai trò quan trọng trong việc chống lại vi khuẩn kháng thuốc. Các nhà khoa học vừa phát hiện một loại protein đặc biệt trong máu của hàu đá Sydney (Saccostrea glomerata) có khả năng tiêu diệt vi khuẩn và tăng cường hiệu quả của một số loại kháng sinh. Kết quả nghiên cứu này vừa được công bố trên tạp chí PLOS ONE vào ngày 21/1, mở ra hướng đi mới trong điều trị nhiễm khuẩn.
Vì sao cần tìm kháng sinh mới?
Trong nhiều thập kỷ qua, việc lạm dụng kháng sinh đã khiến vi khuẩn ngày càng trở nên kháng thuốc. Những bệnh phổ biến như viêm phổi, viêm họng do liên cầu khuẩn giờ đây khó điều trị hơn vì các loại thuốc truyền thống không còn hiệu quả. Một nghiên cứu năm 2024 dự báo rằng đến năm 2050, tình trạng kháng kháng sinh có thể gây ra tới 40 triệu ca tử vong trên toàn thế giới. Vì thế, việc tìm ra kháng sinh mới là vô cùng cấp thiết.
Máu hàu có gì đặc biệt?
Từ lâu, con người đã khai thác các hợp chất tự nhiên để phát triển thuốc kháng sinh. Thực tế, hơn 90% các loại kháng sinh hiện nay có nguồn gốc từ thiên nhiên, điển hình như penicillin – một trong những phát minh y học quan trọng nhất trong lịch sử. Đáng chú ý, một số nền y học cổ truyền đã sử dụng thành phần từ hàu để chữa nhiễm trùng đường hô hấp. Máu hàu cũng từng được chứng minh là có khả năng kháng virus.
“Khi sống trong nước, hàu liên tục lọc vi khuẩn từ môi trường, nên chúng có thể đã phát triển những cơ chế tự nhiên để chống lại vi khuẩn,” Kirsten Benkendorff, đồng tác giả nghiên cứu và nhà khoa học biển tại Đại học Southern Cross (Úc), cho biết.
Nghiên cứu năm 2024 của nhóm đã xác định được một loại protein đặc biệt trong máu hàu có thể ức chế vi khuẩn Streptococcus pneumoniae – tác nhân chính gây viêm họng, viêm phổi và nhiều bệnh nhiễm trùng nguy hiểm khác. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi và là lý do khiến nhiều người cao tuổi phải nhập viện.
Làm thế nào máu hàu có thể tiêu diệt vi khuẩn?
Vi khuẩn gây bệnh như S. pneumoniae thường tạo ra biofilm – một lớp màng sinh học giúp chúng bám vào bề mặt và chống lại sự tấn công của kháng sinh cũng như hệ miễn dịch. Điều này khiến bệnh nhiễm trùng trở nên khó điều trị hơn. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy protein trong máu hàu có thể phá vỡ biofilm, giúp vi khuẩn dễ dàng bị tiêu diệt hơn.
“Theo kết quả nghiên cứu, protein trong máu hàu vừa ngăn chặn sự hình thành biofilm, vừa phá hủy chúng, khiến vi khuẩn dễ dàng bị kháng sinh tiêu diệt ngay cả khi dùng liều thấp,” Benkendorff giải thích. Quan trọng hơn, protein này không gây hại cho tế bào phổi của con người, mở ra cơ hội phát triển một loại kháng sinh an toàn và hiệu quả trong tương lai.
Tiềm năng ứng dụng và tương lai của nghiên cứu
Dù vẫn cần nhiều nghiên cứu trước khi có thể phát triển thuốc từ máu hàu, phát hiện này được xem là một bước tiến quan trọng trong điều trị các bệnh nhiễm khuẩn nghiêm trọng.
“Nghiên cứu này tạo ra cơ hội hợp tác lớn giữa các nhà khoa học, ngành nuôi trồng thủy sản và ngành dược phẩm,” Benkendorff chia sẻ. “Trong khi chờ đợi thuốc mới, ăn hàu cũng là một cách giúp tăng cường hệ miễn dịch nhờ kẽm, axit béo không bão hòa và vitamin – những chất giúp cơ thể chống lại vi khuẩn gây bệnh.”
Biên dịch: Thu Hoài
