Một nhóm các nhà khoa học quốc tế vừa xác nhận đã phát hiện những chuỗi phân tử carbon dài nhất từng được tìm thấy trên sao Hỏa. Phát hiện này đến từ tàu thám hiểm Curiosity của NASA khi phân tích mẫu vật tại một hồ cổ đại trên hành tinh đỏ, củng cố thêm giả thuyết về sự sống từng tồn tại nơi đây.
Dấu vết hóa học tồn tại suốt 3,7 tỷ năm
Dẫn đầu nghiên cứu là chuyên gia hóa học phân tích Caroline Freissinet từ Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp (CNRS). Theo bà Freissinet, những hợp chất này có thể đã tồn tại trên bề mặt sao Hỏa suốt 3,7 tỷ năm – một khoảng thời gian đáng kinh ngạc đối với các phân tử hữu cơ dễ phân hủy.
“Nếu sự sống từng xuất hiện trên sao Hỏa vào thời điểm sự sống hình thành trên Trái Đất, thì các dấu vết hóa học của nó vẫn có thể được phát hiện ngày nay,” Freissinet chia sẻ với ScienceAlert.
Mục tiêu chính của Curiosity là tìm kiếm bằng chứng về khả năng tồn tại sự sống trên sao Hỏa trong quá khứ. Trong hành trình khám phá miệng hố Gale, tàu thám hiểm này đã phát hiện hàng loạt hợp chất hữu cơ chứa clo, lưu huỳnh và nitrat – những thành phần có thể gợi mở về các dấu hiệu sinh học phức tạp hơn.
Những chuỗi carbon dài nhất từng được tìm thấy
Các nhà khoa học đã sử dụng một phương pháp phân tích đặc biệt với chất xúc tác hóa học để kiểm tra mẫu đá bùn tại khu vực có tên Cumberland. Mẫu vật được nung đến 850°C trong quy trình sắc ký khí – khối phổ (GC-MS), giúp tách các hợp chất hữu cơ mà không làm chúng cháy hoàn toàn.
Kết quả cho thấy sự hiện diện của các chuỗi hydrocarbon bão hòa dài nhất từng được ghi nhận trên sao Hỏa, bao gồm decane (C10H22), undecane (C11H24) và dodecane (C12H26). Ngoài ra, nhóm nghiên cứu cũng tìm thấy axit benzoic, một hợp chất hữu cơ có thể là nguồn gốc hình thành nên các chuỗi carbon này.
Dấu hiệu sinh học hay chỉ là sản phẩm của tự nhiên?
Theo Freissinet, phát hiện lần này có sự khác biệt lớn so với các nghiên cứu trước đây, vốn chủ yếu tìm thấy các hợp chất thơm dạng vòng. “Các phân tử chúng tôi phát hiện là các chuỗi carbon thẳng, thuộc nhóm alkane hoặc hydrocarbon. Điều này khác biệt rõ rệt so với những hợp chất vòng trước đó, bởi các chuỗi thẳng kém bền vững hơn và dễ bị phân hủy.”
Câu hỏi lớn đặt ra là: Những hợp chất này có nguồn gốc từ đâu?
Các phân tử carbon có thể được tạo ra từ những quá trình phi sinh học, chẳng hạn như phản ứng hóa học giữa hydro và carbon monoxide trong điều kiện sao Hỏa. Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng không loại trừ khả năng chúng là sản phẩm phân hủy của các hợp chất hữu cơ phức tạp hơn – những hợp chất có thể liên quan đến sự sống.
Trên Trái Đất, cơ thể sinh vật chứa rất nhiều axit carboxylic, một nhóm hợp chất có thể được bảo tồn trong lớp trầm tích trên sao Hỏa. “Dù các quá trình tự nhiên có thể tạo ra các axit này, nhưng chúng vẫn được xem là sản phẩm phổ biến của hoạt động sinh hóa – không chỉ trên Trái Đất, mà có thể cả trên sao Hỏa,” nhóm nghiên cứu nhận định.
Phát hiện lần này không phải là bằng chứng trực tiếp về sự sống trên sao Hỏa, nhưng nó cho thấy công nghệ hiện tại của chúng ta có thể phân tích hóa học trên hành tinh này một cách chính xác.
Câu hỏi liệu sao Hỏa từng có sự sống – hoặc thậm chí có thể vẫn còn sự sống dưới bề mặt – vẫn chưa có lời giải. Các nhà khoa học tin rằng những câu trả lời rõ ràng hơn sẽ chỉ có được nhờ vào các sứ mệnh tương lai, với công nghệ tiên tiến hơn.
Tuy nhiên, trong lúc chờ đợi, phát hiện về những chuỗi carbon dài này không khỏi khiến giới khoa học đặt ra một giả thuyết đầy hấp dẫn: Liệu chúng có từng thuộc về một dạng sống nào đó đã tiến hóa trên hành tinh đỏ từ hàng tỷ năm trước?
Mike McRae là nhà báo bán thời gian tại ScienceAlert. Bài viết được đăng trên ScienceAlert vào ngày 25/05/2025.
ScienceAlert là một trang tin khoa học nổi tiếng có trụ sở tại Úc, chuyên cung cấp những tin tức, khám phá và nghiên cứu khoa học mới nhất trên thế giới. Được thành lập vào năm 2006, ScienceAlert tập trung vào các lĩnh vực như vũ trụ, công nghệ, môi trường, sức khỏe và vật lý, giúp độc giả dễ dàng tiếp cận những tiến bộ khoa học phức tạp thông qua ngôn ngữ dễ hiểu và hấp dẫn.
Biên dịch: Thu Hoài
