Đây là kết luận từ một nghiên cứu được công bố vào tháng 12 trên tạp chí Plant Foods for Human Nutrition, chỉ ra rằng các sản phẩm không gluten, trung bình, có hàm lượng đường và calo cao hơn, và ít protein, chất xơ, cùng một số dưỡng chất thiết yếu.
Gluten, một loại protein lưu trữ trong hạt lúa mì, có mặt trong các thực phẩm từ bột lúa mì. Những người mắc bệnh celiac, dị ứng với lúa mì hoặc nhạy cảm với gluten cần tránh gluten vì nó có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa và các triệu chứng khác khi tiêu thụ. Bệnh celiac ảnh hưởng đến khoảng 1% dân số Mỹ, và ước tính có đến 6% dân số bị nhạy cảm với gluten.
Tuy nhiên, một nghiên cứu cho thấy khoảng 22% người không bị chẩn đoán nhạy cảm với gluten lại báo cáo rằng họ theo đuổi hoặc thử chế độ ăn không gluten vì tin rằng chế độ ăn này lành mạnh và bổ dưỡng hơn, một niềm tin thường đến từ những nguồn không đáng tin cậy. Các sản phẩm không gluten là một ngành công nghiệp trị giá hàng tỷ đô la.
“Nhiều lợi ích được cho là của các sản phẩm không gluten, như kiểm soát cân nặng, quản lý tiểu đường, cải thiện sự minh mẫn tinh thần và tăng cường sức khỏe xương, thường được truyền thông phổ biến, khiến mọi người tin rằng việc tránh gluten sẽ cải thiện sức khỏe tổng thể,” Sachin Rustgi, PhD, đồng tác giả nghiên cứu và là phó giáo sư tại Đại học Clemson, cho biết. “Tuy nhiên, những tuyên bố này không được chứng minh qua nghiên cứu y khoa.”
So sánh thực phẩm không gluten và thực phẩm chứa gluten
Các nghiên cứu trước đây cũng chỉ ra nhược điểm của thực phẩm không gluten, nhưng chúng được thực hiện ngoài nước Mỹ, Rustgi cho biết.
Để hiểu rõ hơn về các đặc điểm dinh dưỡng của thực phẩm không gluten tại Mỹ, Rustgi và các đồng nghiệp đã quyết định so sánh các sản phẩm không gluten với các sản phẩm chứa gluten từ cùng một nhà sản xuất.
Họ đã chọn 39 sản phẩm, bao gồm thực phẩm nướng, đồ ăn vặt, bữa ăn sẵn và các món ăn sáng, và so sánh thông tin về calo, đường, chất xơ, protein và giá cả từ các trang web của nhà sản xuất và siêu thị.
Các sản phẩm không gluten khác biệt với các sản phẩm chứa gluten ở một số điểm quan trọng. Cụ thể, chúng có hàm lượng đường cao hơn khoảng 5% so với các sản phẩm chứa gluten, với các sản phẩm nướng có lượng đường cao nhất.
Lượng calo trung bình của các món ăn không gluten cũng cao hơn, đạt 377,88 kilocalories mỗi 100 gram, so với 352,02 kilocalories mỗi 100 gram đối với các sản phẩm chứa gluten.
Thực phẩm không gluten cũng chứa ít protein hơn, từ 0 đến 32,5 gram mỗi sản phẩm, trong khi các sản phẩm chứa gluten có từ 1,24 đến 76,67 gram. Lượng protein của các món ăn không gluten phổ biến như bánh tortilla, hỗn hợp làm bánh pancake và waffle, bánh mì hạt giống, và mì ống thường ít hơn một nửa so với các sản phẩm chứa gluten.
Nhìn chung, kết quả không quá bất ngờ, các tác giả nhận xét. Các sản phẩm không gluten thường thay thế bột lúa mì truyền thống bằng các thành phần như tinh bột ngô, bột ngô và bột gạo, vốn tự nhiên có hàm lượng carbohydrate cao và ít protein hơn.
Các tác giả hy vọng rằng những phát hiện này sẽ thúc đẩy sự thay đổi trong cách sản xuất các sản phẩm này, để cải thiện chất lượng và lợi ích cho những người không thể tiêu thụ gluten.
Tuy nhiên, có một điểm sáng cho thực phẩm không gluten: Chúng có hàm lượng chất xơ cao hơn khoảng 22% so với các sản phẩm chứa gluten tương đương. Điều này có thể do các sản phẩm không gluten thường có thêm các thành phần như inulin hoặc amaranth, giúp tăng cường hàm lượng chất xơ, theo Halle Saperstein, RD, chuyên gia dinh dưỡng lâm sàng tại Hệ thống Y tế Henry Ford.
Bạn có nên theo chế độ ăn không gluten?
Tất nhiên, những người mắc bệnh celiac, dị ứng lúa mì hoặc nhạy cảm với gluten không có sự lựa chọn về việc có theo chế độ ăn không gluten hay không. Tuy nhiên, đối với tất cả những người khác, kết quả nghiên cứu này cho thấy có những lý do chính đáng để không tránh gluten nếu không cần thiết.
“Chế độ ăn của bạn có thể thiếu các thành phần quan trọng cho một chế độ ăn lành mạnh, điều này có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng, các vấn đề tiêu hóa và thậm chí là tăng cân,” Saperstein cho biết. “Theo chế độ ăn không gluten, nếu không có lời khuyên y tế, cũng có thể dẫn đến thay đổi trong hệ vi khuẩn đường ruột của chúng ta,” dẫn đến sự phát triển quá mức của các vi khuẩn có hại.
Tuy nhiên, Shonali Soans, RD, chuyên gia dinh dưỡng tại chương trình Sức khỏe và Phúc lợi Tích hợp tại Weill Cornell Medicine và New York-Presbyterian, cho rằng việc một sản phẩm có tốt cho bạn hay không không chỉ phụ thuộc vào việc nó có chứa gluten hay không.
“Sản phẩm có lành mạnh hay không phụ thuộc vào thành phần và quá trình chế biến của sản phẩm, dù là chứa gluten hay không,” cô nói.
Soans khuyên rằng bạn nên theo một chế độ ăn đa dạng dựa trên các thực phẩm nguyên hạt giàu dinh dưỡng thay vì thực phẩm đóng gói để hỗ trợ hệ vi khuẩn đường ruột và sức khỏe tổng thể. Nếu bạn chọn thực phẩm đóng gói, hãy đọc nhãn sản phẩm và tìm kiếm các thành phần từ thực phẩm nguyên hạt mà không có chất phụ gia, đường tinh luyện hoặc chất nhờn.
Ngay cả khi bạn chọn bỏ gluten, Soans cũng khuyên không nên từ bỏ các loại ngũ cốc nguyên hạt lành mạnh, vì chúng hỗ trợ sức khỏe tim mạch và giúp điều hòa hệ tiêu hóa.
“Có rất nhiều loại ngũ cốc tự nhiên không chứa gluten như kiều mạch, amaranth, quinoa, teff, sorghum và những loại khác mà tôi nghĩ ai cũng có thể hưởng lợi từ việc thêm vào chế độ ăn của mình để tăng sự đa dạng, dù là họ có không dung nạp gluten hay không,” Soans nói.
Cathy Nelson là biên tập viên tại Health. Bài viết được đăng trên Health ngày 03/03/2025.
Health là một trang web chuyên cung cấp các thông tin về sức khỏe, dinh dưỡng, thể dục, bệnh tật, sức khỏe tâm lý và các vấn đề liên quan đến lối sống, là một trong những nguồn tài nguyên đáng tin cậy về sức khỏe và y tế cho độc giả trên toàn thế giới.
Biên dịch: Hà Linh
