Khoa học ngày nay đang dần hiện thực hóa khả năng can thiệp vào những ký ức đau buồn, mang lại hy vọng mới cho những người mắc chứng trầm cảm và PTSD.
Trong bộ phim Eternal Sunshine of the Spotless Mind (2004), nhân vật của Jim Carrey đã trải qua một quy trình xóa ký ức để quên đi người yêu cũ.
Dù ý tưởng đó từng được xem là viển vông vào thời điểm ấy, nhưng công nghệ ngày nay đã tiến gần hơn đến khả năng “xóa bỏ” những ký ức đau buồn hoặc ít nhất làm làm dịu chúng.
Theo bác sĩ Jonathan Rasouli, có ba cách tiên tiến đang được sử dụng để làm cho những ký ức tồi tệ bớt ảnh hưởng đến người bệnh trầm cảm và rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD).
Kích thích từ xuyên sọ (TMS)
“TMS giống như một thiết bị truyền điện không dây cho não – nhưng tinh vi và chính xác hơn rất nhiều,” bác sĩ Rasouli chia sẻ với The Post.
“Đây là một phương pháp điều trị không xâm lấn, sử dụng từ trường (giống MRI) để kích thích những vùng não cụ thể, thường là các khu vực liên quan đến điều tiết cảm xúc.”
Bệnh nhân sẽ được đặt một thiết bị chứa cuộn từ lên da đầu. Thiết bị này phát ra các xung từ để kích thích những vùng não nhất định. “Hiện nay, TMS chủ yếu được dùng trong điều trị trầm cảm khó chữa. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng đang tìm hiểu xem nó có thể ảnh hưởng đến khả năng nhớ lại ký ức, xử lý cảm xúc và điều trị các vấn đề như nghiện hay không,” bác sĩ Rasouli cho biết.
Trong tương lai, phương pháp này có thể giúp điều chỉnh cảm xúc gắn liền với ký ức, giúp chúng bớt nặng nề hơn. “Nhưng khả năng cao nó sẽ chỉ được sử dụng trong các cơ sở y tế chuyên môn, chứ chưa thể có kiểu ‘bộ công cụ xóa trí nhớ tại nhà’ như trong phim,” ông chia sẻ thêm.
Kích thích não sâu (DBS)
Được mệnh danh là “máy tạo nhịp cho não bộ”, DBS là phương pháp điều trị xâm lấn hiện đang được sử dụng để kiểm soát các bệnh như Parkinson, rối loạn vận động, động kinh, rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) và trầm cảm nặng.
Phương pháp này yêu cầu cấy các điện cực nhỏ vào sâu trong não bộ. Những điện cực này phát ra xung điện nhằm điều chỉnh hoạt động của các vùng não chịu trách nhiệm về vận động và cảm xúc.
Một số nghiên cứu sơ bộ cho thấy DBS có thể tác động đến ký ức cảm xúc, cơ chế xử lý phần thưởng và thậm chí giúp giảm khả năng gợi nhớ những trải nghiệm đau thương. Tuy nhiên, đây vẫn là lĩnh vực nghiên cứu mới và đầy thách thức. Bác sĩ Rasouli nhận định, về mặt lý thuyết, DBS có thể làm "mờ" ký ức chấn thương, song tính chất xâm lấn của phương pháp này khiến nó khó trở thành một lựa chọn phổ biến trong điều trị ngoại trú trong tương lai gần.
Liệu pháp sử dụng Propranolol
Propranolol là một loại thuốc thường được dùng để điều trị huyết áp cao. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng nó cũng có thể giúp làm giảm cảm xúc tiêu cực mạnh mẽ khi nhớ lại những ký ức đau buồn.
"Bác sĩ Rasouli cho biết, đây có thể là phương pháp ngoài đời thực gần nhất với ý tưởng xóa ký ức trong Eternal Sunshine, mặc dù thực tế nó không xóa hoàn toàn ký ức."
Thay vì làm người bệnh quên hoàn toàn, Propranolol giúp làm mờ đi cảm giác tiêu cực – khiến ký ức trở nên ít ám ảnh và sống động hơn. Nhờ vậy, bệnh nhân có thể đối diện với quá khứ một cách nhẹ nhàng hơn.
Dù vẫn còn ở giai đoạn nghiên cứu và thử nghiệm, những công nghệ trên đang mở ra hy vọng mới trong điều trị các rối loạn tâm lý liên quan đến ký ức đau thương.
Carly Stern là biên tập viên mảng sức khỏe của tờ New York Post
(NYPost) . Bài viết được đăng trên NYPost vào ngày 14/04/2025.
New York Post (viết tắt là NYPost) là một trong những tờ báo lâu đời và có sức ảnh hưởng lớn tại Hoa Kỳ, được thành lập từ năm 1801 bởi Alexander Hamilton – một trong những cha lập quốc của nước Mỹ. Với trụ sở chính đặt tại thành phố New York, tờ báo này nổi bật với phong cách đưa tin nhanh nhạy, giật tít táo bạo, nội dung đa dạng từ chính trị, xã hội, kinh doanh cho đến giải trí, thể thao.
Biên dịch: Thu Hoài
