Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây cho thấy, thiết bị này có thể giúp bảo vệ sức khỏe thần kinh.
Dữ liệu sơ bộ được công bố vào ngày 2 tháng 3 cho thấy, việc bắt đầu điều trị CPAP trong vòng hai năm sau khi chẩn đoán mắc chứng ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn (OSA) có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh Parkinson.
Nghiên cứu này sẽ được trình bày tại hội nghị thường niên của Học viện Thần kinh học Hoa Kỳ tại San Diego từ ngày 5-9 tháng 4, tuy nhiên, nó vẫn chưa được công bố trên các tạp chí khoa học có đánh giá đồng cấp.
Một loạt các nghiên cứu đang gia tăng chỉ ra rằng ngưng thở khi ngủ và bệnh Parkinson có mối liên hệ chặt chẽ—khoảng 4 trong 10 người mắc Parkinson cũng bị chứng rối loạn giấc ngủ này.
"Trong khi nghiên cứu của chúng tôi cho thấy mối nguy cơ gia tăng mắc bệnh Parkinson, tin vui là mọi người có thể làm điều gì đó để giảm nguy cơ, đó là sử dụng CPAP ngay khi được chẩn đoán mắc rối loạn giấc ngủ này," Tiến sĩ Gregory Scott, tác giả nghiên cứu và bác sĩ tại Hệ thống Chăm sóc Sức khỏe Cựu chiến binh Portland, chia sẻ trong thông cáo báo chí.
Khoảng 30 triệu người Mỹ được ước tính mắc OSA, nhưng chỉ có 6 triệu người đã được chẩn đoán. Trong số những người đã được chẩn đoán, phần lớn không duy trì việc sử dụng CPAP lâu dài.
Dưới đây là những chia sẻ từ các chuyên gia về nghiên cứu mới, cách thức ngưng thở khi ngủ, việc sử dụng CPAP và bệnh Parkinson có thể liên quan đến nhau, cùng các lời khuyên giúp giảm nguy cơ các vấn đề sức khỏe liên quan đến chứng rối loạn giấc ngủ này.
Điều tra cách sử dụng CPAP có thể giảm nguy cơ bệnh Parkinson
Nếu bạn mắc chứng ngưng thở khi ngủ (OSA), điều này có nghĩa là đường thở của bạn bị tắc nghẽn trong khi ngủ, khiến cơ thể khó hấp thụ đủ oxy. Điều này cũng có thể dẫn đến các triệu chứng như ngáy và thở hổn hển. Máy CPAP (áp suất dương liên tục trong đường thở) có thể giúp khắc phục những vấn đề này, với thiết bị bao gồm một chiếc mặt nạ đeo qua mũi và miệng, thổi khí vào đường thở để giữ chúng luôn mở.
Để nghiên cứu thêm về cách mà phương pháp điều trị ngưng thở khi ngủ này có thể tác động đến sức khỏe thần kinh lâu dài, các nhà nghiên cứu đã phân tích hồ sơ y tế của hơn 1,5 triệu cựu chiến binh Mỹ mắc OSA trong suốt 20 năm. Họ so sánh các hồ sơ này với dữ liệu từ 9,7 triệu cựu chiến binh không mắc chứng ngưng thở khi ngủ.
Sau khi điều chỉnh các yếu tố như độ tuổi, giới tính và thói quen hút thuốc, nhóm nghiên cứu phát hiện rằng tỷ lệ mắc bệnh Parkinson cao hơn 1,8 lần trên mỗi 1.000 người trong nhóm OSA so với nhóm không mắc OSA.
Tiếp theo, các tác giả nghiên cứu tập trung vào 10% bệnh nhân OSA đã sử dụng máy CPAP. Mặc dù không có dữ liệu về tần suất sử dụng thiết bị, họ chia nhóm bệnh nhân thành hai: nhóm sử dụng CPAP trong vòng hai năm sau khi chẩn đoán và nhóm bắt đầu dùng CPAP sau hai năm.
Những người bắt đầu sử dụng CPAP muộn có tỷ lệ mắc bệnh Parkinson tương đương với những người không sử dụng CPAP. Tuy nhiên, việc bắt đầu điều trị CPAP trong vòng hai năm kể từ khi chẩn đoán lại có liên quan đến tỷ lệ mắc Parkinson thấp hơn—với 2,3 ca ít hơn trên mỗi 1.000 người so với những người không sử dụng CPAP.
Kết quả này cho thấy "OSA có thể là một yếu tố nguy cơ quan trọng và có thể thay đổi đối với sự phát triển của bệnh Parkinson," các tác giả nghiên cứu kết luận.
Vì sao Parkinson liên quan đến giấc ngủ?
Mặc dù có bằng chứng cho thấy mối liên hệ giữa ngưng thở khi ngủ và bệnh Parkinson, các chuyên gia vẫn chưa hoàn toàn chắc chắn liệu ngưng thở khi ngủ có làm tăng nguy cơ mắc Parkinson hay ngược lại.
“Liệu ngưng thở khi ngủ có làm tăng nguy cơ mắc Parkinson hay không vẫn chưa rõ ràng,” Tiến sĩ Marta Kaminska, nhà nghiên cứu Parkinson và phó giáo sư y học tại Đại học McGill, chia sẻ với Health.
Tuy nhiên, bà cho biết, “một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người được chẩn đoán mắc ngưng thở khi ngủ có khả năng cao hơn mắc bệnh Parkinson trong những năm sau khi chẩn đoán.”
Ngưng thở khi ngủ gây khó khăn trong việc thở, giảm mức oxy trong máu và giấc ngủ bị gián đoạn. Điều này có thể dẫn đến căng thẳng oxy hóa, viêm nhiễm, thay đổi chức năng mạch máu, suy giảm khả năng loại bỏ chất thải từ não, tổn thương tế bào thần kinh và thay đổi chức năng não, Kaminska giải thích.
Các nghiên cứu khác đã phát hiện rằng sự thiếu hụt oxy trong máu có thể gián tiếp dẫn đến sự thay đổi trong các protein não liên quan đến bệnh Parkinson.
Mặt khác, Parkinson cũng được biết đến là nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ, điều này có thể xảy ra trước khi bệnh Parkinson được chẩn đoán. Một số người có thể được chẩn đoán mắc ngưng thở khi ngủ nhưng sau này nhận ra rằng sự thay đổi trong giấc ngủ của họ thực ra là do Parkinson, Kaminska lưu ý.
Tuy nhiên, bà cho biết, việc xác định chính xác nguyên nhân đằng sau mối liên kết này vẫn là một thách thức đối với các nhà nghiên cứu.
“Ngưng thở khi ngủ khá phổ biến ở bệnh nhân Parkinson, nhưng cũng phổ biến ở người cao tuổi. Vì vậy, chúng tôi không biết liệu chính Parkinson hay tuổi tác có thể là nguyên nhân gây ra ngưng thở khi ngủ,” Tiến sĩ Sonia Ancoli-Israel, nhà nghiên cứu ngưng thở khi ngủ và giáo sư danh dự tâm thần học tại Trường Y Đại học California, San Diego, chia sẻ với Health.
Đối với những người mắc cả hai bệnh, bằng chứng cho thấy ngưng thở khi ngủ có thể làm tăng tốc độ suy giảm chức năng vận động và nhận thức ở bệnh nhân Parkinson, gia tăng tình trạng buồn ngủ quá mức vào ban ngày và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và mạch máu não.
Tầm quan trọng của việc điều trị ngưng thở khi ngủ
Chứng ngưng thở khi ngủ có liên quan đến một loạt các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng—bao gồm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, chứng mất trí và nhiều căn bệnh khác. Chính vì vậy, điều trị chứng bệnh này là vô cùng quan trọng.
Bên cạnh phương pháp CPAP, còn có các lựa chọn điều trị khác như phẫu thuật, liệu pháp thay đổi tư thế, và kích thích thần kinh. Tuy nhiên, CPAP vẫn là phương pháp điều trị được khuyến khích nhiều nhất.
“Liệu pháp CPAP có thể điều trị hoàn toàn chứng ngưng thở khi ngủ,” Tiến sĩ Kaminska chia sẻ.
Tuy nhiên, nhiều người gặp khó khăn trong việc sử dụng máy CPAP, với những phản ánh về sự không thoải mái của mặt nạ, viêm da, rò rỉ khí, cảm giác bị giam cầm, nghẹt mũi và khó khăn khi thở ra.
Một nghiên cứu ước tính chỉ có 34% người mắc OSA sử dụng máy CPAP liên tục trong 7 giờ mỗi đêm; tỷ lệ tuân thủ tổng thể dao động từ 30% đến 60%.
“[CPAP] cần được sử dụng mỗi đêm,” Tiến sĩ Ancoli-Israel nhấn mạnh. “Sự thoải mái phụ thuộc hoàn toàn vào việc chọn đúng mặt nạ.”
Hầu hết các bác sĩ đều khuyến nghị người sử dụng CPAP cần sử dụng máy suốt đêm để đạt được kết quả sức khỏe tối ưu.
Tuy nhiên, ngay cả việc sử dụng một phần thời gian cũng đã mang lại lợi ích đáng kể.
Tiến sĩ Ancoli-Israel cho biết điều trị ngưng thở khi ngủ kịp thời có thể không phải là yếu tố quan trọng duy nhất trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh Parkinson—tập thể dục đều đặn, ăn uống lành mạnh, bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe.
Nếu bạn nghi ngờ mình mắc chứng ngưng thở khi ngủ, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến của bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị sớm nhất có thể.
“Ngưng thở khi ngủ luôn cần được điều trị ngay khi có thể,” Tiến sĩ Ancoli-Israel chia sẻ. “Chúng tôi biết rằng những người mắc chứng ngưng thở khi ngủ có nguy cơ cao mắc bệnh Alzheimer, vì vậy điều này có thể cũng đúng với bệnh Parkinson.”
Kristen Fischer là biên tập viên tại Health. Bài viết được đăng trên Health ngày 21/03/2025.
Health là một trang web cung cấp thông tin về sức khỏe và thể chất, thuộc sở hữu của Dotdash Meredith. Trang web này cung cấp các bài viết và hướng dẫn về nhiều chủ đề, bao gồm tin tức y tế mới nhất, các vấn đề sức khỏe từ A đến Z, dinh dưỡng, thể dục và chăm sóc sắc đẹp.
Biên dịch: Hà Linh
