Một nghiên cứu thử nghiệm mới đây đã phát hiện ra rằng chỉ với một miếng kẹo cao su, hàng trăm đến hàng nghìn vi nhựa có thể được giải phóng vào nước bọt.
Nghiên cứu hiện đang trong quá trình đánh giá ngang hàng và sẽ được trình bày tại cuộc họp hai năm một lần của Hội Hóa học Hoa Kỳ tại San Diego vào thứ Ba. Sau khi đánh giá hoàn tất, các tác giả hy vọng sẽ công bố kết quả trên tạp chí Journal of Hazardous Materials Letters vào cuối năm nay.
"Mục tiêu của chúng tôi không phải là làm cho mọi người hoang mang," Tiến sĩ Sanjay Mohanty, tác giả chính của nghiên cứu và là phó giáo sư tại Trường Kỹ thuật Samueli, Đại học California, Los Angeles, cho biết. "Các nhà khoa học vẫn chưa biết liệu vi nhựa có gây hại cho chúng ta hay không. Hiện chưa có thử nghiệm trên người.
Tuy nhiên, chúng ta biết rằng chúng ta tiếp xúc với nhựa mỗi ngày, và đó chính là điều chúng tôi muốn nghiên cứu." Vi nhựa là các mảnh vỡ của polymer có kích thước từ dưới 0.2 inch (5 milimét) đến 1/25.000 inch (1 micromet). Các nhựa nhỏ hơn được gọi là nanoplastics, được đo bằng tỷ lệ phần tỷ của một mét.
Polymer là các hợp chất hóa học có chuỗi dài các đơn vị phân tử lặp lại gọi là monomer, nổi bật với độ bền và tính linh hoạt. Hầu hết các loại nhựa là polymer tổng hợp, trong khi polymer tự nhiên có thể là cellulose từ thực vật. Kẹo cao su thường chứa các polymer tổng hợp hoặc tự nhiên để cải thiện kết cấu, độ đàn hồi và khả năng giữ hương vị, theo các tác giả.
Vi nhựa có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa hoặc qua đường hô hấp, theo các nghiên cứu trước đây, và các nhà khoa học đã phát hiện sự hiện diện của chúng trong nhiều bộ phận cơ thể như máu, phổi, nhau thai, não và tinh hoàn. Chính vì vậy, các tác giả muốn xác định những nguồn vi nhựa khác có thể xâm nhập vào cơ thể và mức độ tập trung của chúng.
"Kẹo cao su là một trong những thực phẩm chúng tôi chọn vì nó là thực phẩm duy nhất có polymer nhựa là thành phần," Tiến sĩ Mohanty chia sẻ qua email với CNN. "Các thực phẩm khác bị ô nhiễm vi nhựa do cách chúng được chế biến và đóng gói."
Theo các tác giả, nghiên cứu của họ là nghiên cứu đầu tiên "xem xét hoặc so sánh vi nhựa trong các loại kẹo cao su có sẵn trên thị trường," Tiến sĩ Mohanty bổ sung thêm.
Tách vi nhựa từ kẹo cao su
Những phát hiện của nhóm nghiên cứu dựa trên 10 loại kẹo cao su phổ biến tại Hoa Kỳ. Một nửa trong số các mẫu là kẹo cao su tổng hợp, nửa còn lại được làm từ nguyên liệu tự nhiên.
Hầu hết, nếu không muốn nói là tất cả, nhãn mác và trang web của các sản phẩm kẹo cao su không tiết lộ thành phần cơ bản của kẹo cao su cũng như cách thức chế biến chúng. Sự thiếu minh bạch này khiến các nhà nghiên cứu "không thể xác định được vi nhựa đã xâm nhập vào các mẫu kẹo cao su mà chúng tôi kiểm tra như thế nào," Tiến sĩ Mohanty chia sẻ — và cũng không cho phép người tiêu dùng biết được đầy đủ thành phần của kẹo cao su họ mua.
Một người tham gia thử nghiệm sẽ nhai một miếng kẹo cao su trong 4 phút; trong suốt khoảng thời gian đó, mỗi 30 giây, các nhà nghiên cứu sẽ thu thập nước bọt tiết ra trong ống ly tâm. Sau đó, người tham gia sẽ súc miệng từ ba đến năm lần với nước tinh khiết, và các nhà nghiên cứu sẽ trộn mẫu nước súc miệng với mẫu nước bọt để đảm bảo rằng tất cả vi nhựa trong miệng đều được thu thập. Quá trình này được lặp lại bảy lần cho mỗi mẫu kẹo cao su.
Một số viên kẹo cao su được nhai trong tổng thời gian 20 phút, với việc thu thập nước bọt mỗi hai phút, để nhóm nghiên cứu có thể xác định mức độ vi nhựa bị giải phóng tùy thuộc vào thời gian nhai.
Để xác định loại và số lượng vi nhựa trong kẹo cao su, nhóm nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp lọc và phân tích hóa học như kính hiển vi. Họ cũng trừ đi vi nhựa có trong mẫu nước súc miệng ban đầu từ các mẫu nước bọt để ước tính chính xác số vi nhựa giải phóng từ việc nhai kẹo cao su.
Kết quả phân tích cho thấy, chỉ 1 gram kẹo cao su đã giải phóng trung bình khoảng 100 vi nhựa, và có loại kẹo cao su giải phóng đến 637 vi nhựa từ chỉ 1 gram. Một viên kẹo cao su điển hình có thể nặng từ 1 gram đến vài gram, theo nhiều báo cáo.
Ngoài ra, 94% vi nhựa được giải phóng trong tám phút đầu tiên khi nhai.
Nhóm nghiên cứu ngạc nhiên khi phát hiện rằng việc nhai kẹo cao su tự nhiên không tạo ra sự khác biệt rõ rệt. Số lượng vi nhựa trung bình trong 1 gram kẹo cao su tổng hợp là 104, trong khi ở kẹo cao su tự nhiên là 96.
Cả hai loại kẹo cao su đều chủ yếu giải phóng bốn loại polymer tổng hợp: polyolefin, polyterephthalate (hay polyethylene terephthalate), polyacrylamide và polystyrene. Đây là những loại nhựa phổ biến trong các sản phẩm tiêu dùng nhựa hàng ngày, Tiến sĩ Tasha Stoiber, nhà khoa học cao cấp tại Nhóm Công tác Môi trường (Environmental Working Group), một tổ chức phi lợi nhuận về sức khỏe môi trường, cho biết qua email. Stoiber không tham gia vào nghiên cứu này.
"Việc vi nhựa bị giải phóng không phải là điều bất ngờ," Tiến sĩ David Jones, giảng viên tại Trường Môi trường và Khoa học Sự sống, Đại học Portsmouth ở Anh, cho biết qua email. Jones cũng không tham gia vào nghiên cứu này.
"Chúng ta biết rằng khi bất kỳ loại nhựa nào phải chịu sự tác động, dù là nhiệt, ma sát, ánh sáng mặt trời, nước biển hay trong trường hợp này là việc nhai mạnh mẽ, vi nhựa sẽ được giải phóng từ vật liệu nhựa," Tiến sĩ Jones, người sáng lập và giám đốc điều hành của tổ chức bảo tồn biển Just One Ocean, bổ sung.
"Chúng ta vô tình hít vào, nuốt và uống khoảng 250.000 hạt nhựa mỗi năm mà không hay biết. Tuy nhiên, ít nhất bây giờ chúng ta đã có được những dữ liệu vững chắc, và đây là một điểm khởi đầu tốt cho các nghiên cứu tiếp theo."
"Việc nhai kẹo cao su là an toàn, như nó đã được thưởng thức trong suốt hơn 100 năm qua," Hiệp hội Các nhà sản xuất Kẹo (National Confectioners Association) cho biết qua email. Hiệp hội này đại diện cho các công ty sản xuất và bán kẹo cao su. "An toàn thực phẩm là ưu tiên hàng đầu của các công ty sản xuất kẹo tại Hoa Kỳ, và các công ty thành viên của chúng tôi chỉ sử dụng nguyên liệu được FDA phê duyệt."
Những điều chưa rõ về vi nhựa trong kẹo cao su
Kích thước trung bình của vi nhựa trong kẹo cao su là 82,6 micromet — tương đương độ dày của một tờ giấy hay đường kính của một số sợi tóc con người. Tuy nhiên, các công cụ phân tích hóa học trong nghiên cứu không thể phát hiện các hạt nhỏ hơn 20 micromet, Tiến sĩ Mohanty cho biết. Hạn chế này có thể khiến kết quả nghiên cứu bỏ sót các vi nhựa và nanoplastics nhỏ hơn, dẫn đến một ước tính có thể thấp hơn thực tế, Tiến sĩ Leonardo Trasande, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Mối nguy Môi trường tại Đại học New York, chia sẻ qua email. Trasande không tham gia nghiên cứu này.
Một câu hỏi khác cũng được các chuyên gia đặt ra là tại sao polymer tổng hợp lại được tìm thấy trong kẹo cao su tự nhiên. Tuy nhiên, polyolefin thường được sử dụng trong ngành công nghiệp thực phẩm để đóng gói, vì vậy đây có thể là lý do giải thích, theo các tác giả nghiên cứu.
Phát hiện bất ngờ này cũng có thể xuất hiện nếu các nhà sản xuất sử dụng polymer không đúng lúc, nếu có sự ô nhiễm từ phòng thí nghiệm, hoặc nếu có lỗi trong quá trình đo lường, Tiến sĩ Oliver Jones, giáo sư hóa học tại Đại học RMIT, Australia, cho biết trong một tuyên bố từ Trung tâm Truyền thông Khoa học. Tiến sĩ Jones không tham gia nghiên cứu này.
"Vì các nhà sản xuất hiếm khi công khai thành phần của kẹo cao su, thật khó để xác định nguồn gốc của vi nhựa trong kẹo cao su tự nhiên," các chuyên gia cho biết thêm. Hơn nữa, một số polymer — chẳng hạn như polyterephthalates, thường có mặt trong các chai nước — được tìm thấy trong các mẫu kẹo cao su tổng hợp lại không phải là thành phần thông thường trong các loại kẹo cao su này, Tiến sĩ David Jones từ Đại học Portsmouth cho biết.
Một số cơ quan quản lý đã khẳng định rằng không cần lo ngại về vi nhựa trong thực phẩm và nước uống, vì chưa có bằng chứng cho thấy chúng gây hại, ông cho biết.
"Đây là cách tiếp cận hoàn toàn sai lầm. Chúng ta nên áp dụng phương pháp phòng ngừa và giả định rằng vi nhựa có thể gây hại," ông bổ sung. "Chúng ta cần đầu tư nghiên cứu để hiểu rõ tác động của chúng đối với sức khỏe ngay bây giờ, từ đó có thể tìm ra biện pháp giảm thiểu hậu quả."
Dù các tác động tiềm ẩn đối với cơ thể con người vẫn chưa rõ ràng, nhưng nghiên cứu này cũng làm nổi bật những cách thức khác mà việc vứt bỏ kẹo cao su không đúng cách có thể góp phần vào ô nhiễm môi trường, theo các chuyên gia.
Kristen Rogers là biên tập viên tại CNN. Bài viết được đăng trên CNN ngày 25/03/2025.
CNN (Cable News Network) là một tổ chức tin tức đa quốc gia, nổi tiếng với việc cung cấp tin tức và thông tin 24 giờ trên cả truyền hình và trực tuyến.
Biên dịch: Hà Linh
