Lần đầu tiên, các nhà khoa học đã tạo ra được một loại huyết thanh có khả năng chống lại nọc độc của nhiều loài rắn độc nguy hiểm nhất thế giới. Kết quả thử nghiệm trên chuột cho thấy loại huyết thanh này đã vô hiệu hóa thành công nọc độc của mamba đen, hổ mang chúa, rắn hổ và nhiều loài khác.
Nghiên cứu này giới thiệu một huyết thanh kháng nọc độc với ba thành phần chính, kết hợp hai kháng thể lấy từ người và một chất ức chế độc tố phân tử nhỏ. Khác với các loại huyết thanh truyền thống, vốn được sản xuất bằng cách tiêm nọc độc vào động vật như ngựa hoặc cừu, phương pháp mới này sử dụng hệ miễn dịch của một người đặc biệt, người này đã phát triển khả năng kháng nọc độc cực kỳ mạnh mẽ.
Tác giả chính của nghiên cứu, Jacob Glanville, CEO của Centivax, Inc., cho biết: "Người hiến tặng này đã tự tiêm nọc độc của 16 loài rắn cực kỳ nguy hiểm trong suốt gần 18 năm, với liều lượng ngày càng tăng, giúp ông ấy phát triển khả năng kháng nọc độc cực kỳ mạnh mẽ mà chúng tôi đang khai thác."
Điều làm cho người hiến tặng này đặc biệt là lịch sử miễn dịch độc đáo của ông. "Không chỉ giúp tạo ra các kháng thể trung hòa phổ quát, người này còn có thể giúp chúng tôi phát triển một loại huyết thanh kháng nọc độc có thể áp dụng cho nhiều loại rắn khác nhau," Glanville chia sẻ.
Để phát triển huyết thanh này, nhóm nghiên cứu đã sử dụng mẫu nọc độc từ 19 loài rắn được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận là nguy hiểm. Các nhà khoa học đã chiết xuất các kháng thể từ máu của người hiến tặng (biệt danh "Friede"), sau đó kết hợp với nọc độc của các loài rắn khác nhau để tìm ra công thức hiệu quả nhất.
Kết quả là, công thức huyết thanh cuối cùng bao gồm ba thành phần: Kháng thể LNX-D09, bảo vệ khỏi sáu loài rắn, chất ức chế độc tố phân tử nhỏ varespladib giúp tăng cường hiệu quả bảo vệ đối với ba loài rắn khác, và kháng thể SNX-B03 giúp mở rộng bảo vệ đối với toàn bộ bảng độc tố. Nhờ vào sự kết hợp này, nhóm nghiên cứu đã đạt được hiệu quả bảo vệ hoàn toàn đối với 13 loài rắn và bảo vệ một phần đối với các loài còn lại.
"Từ ba thành phần, chúng tôi đã đạt được khả năng bảo vệ toàn diện chưa từng có: bảo vệ hoàn toàn cho 13 loài rắn và bảo vệ một phần cho các loài còn lại," Glanville cho biết.
Với những kết quả đầy hứa hẹn trong các thử nghiệm trên động vật, các nhà nghiên cứu đang lên kế hoạch thử nghiệm huyết thanh này trong thực tế. Bước đầu tiên sẽ là sử dụng huyết thanh trong các phòng khám thú y tại Úc để điều trị cho chó bị rắn độc cắn. Đồng thời, nhóm cũng đang nghiên cứu phát triển một công thức riêng dành cho họ rắn lục (Viper), loài rắn phổ biến ở nhiều khu vực khác trên thế giới.
Peter Kwong, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Chúng tôi đang thực hiện quy trình để xác định công thức tối thiểu nhưng đủ để bảo vệ rộng rãi khỏi nọc độc của họ rắn lục. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra một loại huyết thanh kháng nọc độc toàn diện duy nhất, hoặc có thể tạo ra hai loại: một dành cho nhóm rắn hổ mang và mamba, một dành cho rắn lục, vì ở một số khu vực chỉ có một trong hai nhóm này.”
Với những tiến bộ đáng kể này, loại huyết thanh kháng nọc độc từ người không chỉ mở ra một cơ hội mới trong việc bảo vệ con người khỏi nọc độc rắn, mà còn có thể cứu sống hàng triệu người trên thế giới, đặc biệt ở các khu vực có mật độ rắn độc cao.
Srishti Gupta là biên tập viên của Interesting Engineering (IE). Bài viết được đăng trên IE vào ngày 02/05/2025.
Interesting Engineering là trang tin tức công nghệ và khoa học, chuyên cập nhật những phát minh và tiến bộ kỹ thuật mới nhất trên thế giới. Ra mắt năm 2011, nền tảng này cung cấp nội dung hấp dẫn về AI, năng lượng tái tạo, hàng không vũ trụ và nhiều lĩnh vực đột phá khác.
Biên dịch: Thu Hoài
