Hiện nay, trẻ sinh non trong các đơn vị chăm sóc đặc biệt sơ sinh được nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch, nhận một hỗn hợp dinh dưỡng thủ công gọi là dinh dưỡng toàn phần qua đường tĩnh mạch (TPN). Đây là phương pháp duy nhất để cung cấp dinh dưỡng cho những trẻ có hệ tiêu hóa chưa phát triển đầy đủ để hấp thụ dưỡng chất một cách hiệu quả.
"Hiện tại, chúng tôi phải tạo ra một đơn thuốc TPN riêng biệt cho từng đứa trẻ mỗi ngày," Nima Aghaeepour, nhà nghiên cứu chính và giáo sư nhi khoa tại Đại học Stanford, cho biết trong thông cáo báo chí. "Chúng tôi làm mọi thứ từ đầu và cung cấp cho các em."
Tuy nhiên, quá trình này rất dễ xảy ra sai sót, và bác sĩ khó có thể chắc chắn rằng họ đã tạo ra công thức chính xác. Hiện không có xét nghiệm máu nào để kiểm tra xem liệu trẻ sinh non có đủ calo mỗi ngày hay không, và các bé không nhất thiết phải khóc khi đói hay cảm thấy hài lòng khi no.
"Dinh dưỡng toàn phần qua đường tĩnh mạch là nguyên nhân lớn nhất của sai sót y tế trong các đơn vị chăm sóc đặc biệt sơ sinh, không chỉ ở Mỹ mà còn trên toàn cầu," Aghaeepour cho biết.
Để giải quyết vấn đề này, nhóm nghiên cứu đã huấn luyện một chương trình AI với gần 80.000 đơn thuốc dinh dưỡng TPN cho trẻ sinh non trong quá khứ, kết hợp với dữ liệu về tình trạng sức khỏe của các bệnh nhân này. AI sử dụng thông tin từ hồ sơ y tế điện tử của trẻ để dự đoán các loại dinh dưỡng mà trẻ cần và lượng cần thiết.
Kết quả thử nghiệm với AI cho thấy chương trình này có thể thực hiện tốt hơn một nhóm bác sĩ trong việc cung cấp dinh dưỡng và thuốc cho trẻ sinh non. Các nhà nghiên cứu công bố kết quả vào ngày 25 tháng 3 trên tạp chí Nature Medicine.
Khoảng 10% trẻ em được sinh ra non, ít nhất ba tuần trước ngày dự sinh. Những trẻ sinh non hơn tám tuần thường chưa đủ khả năng hấp thụ dinh dưỡng qua đường ruột và cần phải được nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch. Các nhà nghiên cứu cho biết, dựa trên kết quả của AI, họ đã giảm bớt hàng nghìn công thức TPN khác nhau xuống chỉ còn 15 công thức tiêu chuẩn.
“Thực tế là với 15 công thức dinh dưỡng IV khác biệt, những gì AI khuyến nghị khá tương tự với những gì bác sĩ, dược sĩ và chuyên gia dinh dưỡng sẽ làm,” Aghaeepour nói. “Tuy nhiên, các công thức dựa trên AI này có thể giúp cải thiện đáng kể tốc độ và độ an toàn.”
Nhóm nghiên cứu đã kiểm tra xem AI có thể sử dụng dữ liệu y tế của trẻ sinh non để dự đoán công thức dinh dưỡng nào là phù hợp và liệu nó có thể điều chỉnh các khuyến nghị hàng ngày khi tình trạng sức khỏe của trẻ thay đổi theo thời gian.
Trong một thử nghiệm, các nhà nghiên cứu đã yêu cầu 10 bác sĩ nhi khoa xem xét các thông tin lâm sàng của các bệnh nhân trong quá khứ, cùng với các đơn thuốc dinh dưỡng IV mà trẻ đã nhận và những đơn thuốc AI sẽ khuyến nghị. Kết quả cho thấy các bác sĩ nhi khoa thường xuyên ưa chuộng các đơn thuốc do AI tạo ra hơn các đơn thuốc do con người đề xuất.
Các thử nghiệm khác đã chỉ ra rằng nếu đơn thuốc TPN thực tế của trẻ sinh non khác biệt quá nhiều so với công thức mà AI đề xuất, trẻ có nguy cơ cao bị tử vong, nhiễm trùng huyết và các bệnh về đường ruột.
Ví dụ, trẻ sinh non có nguy cơ mắc viêm ruột hoại tử, một vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng, cao gấp ba lần nếu đơn thuốc TPN của họ do con người tạo ra khác với những gì AI khuyến nghị.
Bước tiếp theo của nhóm nghiên cứu sẽ là thực hiện một thử nghiệm lâm sàng so sánh trẻ sinh non nhận dinh dưỡng theo phương pháp truyền thống với những trẻ nhận dinh dưỡng do AI khuyến nghị.
Nhóm nghiên cứu lưu ý rằng mặc dù các khuyến nghị của AI có thể hỗ trợ bác sĩ, nhưng chúng vẫn cần được kiểm tra và xác nhận bởi các bác sĩ và dược sĩ để đảm bảo tính chính xác.
“Khuyến nghị của AI dựa vào tất cả thông tin có trong hồ sơ y tế điện tử của bệnh nhân. Nếu thiếu bất kỳ thông tin nào trong hồ sơ, khuyến nghị sẽ không chính xác,” Shabnam Gaskari, giám đốc điều hành của Stanford Medicine Children's Health, nói. “Chúng tôi cần bác sĩ xem xét và kiểm tra.”
Tuy nhiên, nếu hệ thống hoạt động hiệu quả, trẻ sinh non sẽ ngay lập tức được cung cấp một trong 15 công thức dinh dưỡng tiêu chuẩn, đã được chuẩn bị sẵn trên kệ bệnh viện.
Việc sử dụng các công thức tiêu chuẩn này cũng giúp làm giảm chi phí và tăng khả năng tiếp cận dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch, các nhà nghiên cứu cho biết. Hiện tại, việc tạo ra đơn thuốc dinh dưỡng cần sự tham gia của sáu chuyên gia khác nhau.
Các đơn thuốc này bao gồm các thành phần như protein, chất béo, carbohydrate, vitamin, khoáng chất và điện giải, cùng các loại thuốc mà trẻ sinh non có thể cần.
“Chúng tôi hy vọng rằng AI sẽ giúp các bác sĩ làm việc tốt hơn và giúp dịch vụ chăm sóc y tế chất lượng cao trở nên dễ tiếp cận hơn,” Dr. David Stevenson, bác sĩ nhi khoa và giáo sư nhi khoa tại Stanford, chia sẻ trong thông cáo báo chí.
“Hy vọng rằng AI cũng sẽ giúp các bác sĩ có thêm thời gian để làm những việc mà máy tính không thể làm, chẳng hạn như dành thời gian với trẻ em và gia đình, lắng nghe họ và mang lại sự an ủi,” ông nói thêm.
Dennis Thompson là biên tập viên tại MedicineNet. Bài viết được đăng tại MedicineNet ngày 27/03/2025.
MedicineNet là một trang web thông tin y tế của Hoa Kỳ, ra mắt vào năm 1996, cung cấp từ điển y khoa và thông tin về các bệnh, tình trạng sức khỏe, thuốc men và các vấn đề sức khỏe chung.
Biên dịch: Hà Linh
