Nếu được áp dụng trên diện rộng đối với hàng trăm ngàn sinh viên đại học Trung Quốc tại Hoa Kỳ, động thái này có thể gây xáo trộn một nguồn thu nhập lớn của các trường học Mỹ và một nguồn cung nhân tài quan trọng cho các công ty công nghệ của nước này.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã tìm cách tăng cường các hoạt động trục xuất và thu hồi thị thực sinh viên như một phần trong những nỗ lực sâu rộng nhằm thực hiện chính sách nhập cư cứng rắn của mình.
Trong một tuyên bố, ông Rubio cho biết Bộ Ngoại giao cũng sẽ sửa đổi các tiêu chí cấp thị thực để tăng cường rà soát tất cả các đơn xin thị thực trong tương lai từ Trung Quốc và Hồng Kông.
"Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ phối hợp với Bộ An ninh Nội địa để quyết liệt thu hồi thị thực của sinh viên Trung Quốc," ông nói.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington chưa đưa ra bình luận ngay lập tức về yêu cầu này.
Trước đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc từng tuyên bố sẽ "kiên quyết bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp" của sinh viên nước này ở nước ngoài, sau động thái của chính quyền Trump nhằm thu hồi quyền tuyển sinh sinh viên quốc tế của Đại học Harvard, trong đó có nhiều sinh viên Trung Quốc.
Trung Quốc cũng là tâm điểm trong cuộc chiến thương mại toàn cầu của ông Trump, vốn đã làm chao đảo thị trường tài chính, đảo lộn chuỗi cung ứng và gia tăng nguy cơ suy thoái kinh tế nghiêm trọng trên toàn cầu. Quyết định hủy thị thực sinh viên Trung Quốc được đưa ra bất chấp sự tạm lắng gần đây trong tranh chấp thương mại Mỹ - Trung.
Theo Bộ Thương mại Mỹ, sinh viên quốc tế - trong đó Ấn Độ và Trung Quốc chiếm tổng cộng 54% - đã đóng góp hơn 50 tỷ USD cho nền kinh tế Mỹ vào năm 2023.
Bộ Ngoại giao Mỹ có thẩm quyền rộng rãi trong việc cấp và thu hồi thị thực. Tuần trước, chính quyền đã viện dẫn mối quan hệ của Đại học Harvard với Trung Quốc là một trong nhiều lý do để thu hồi quyền tuyển sinh sinh viên quốc tế của trường này, một động thái đã bị một thẩm phán Mỹ tạm thời chặn lại.
Tuyên bố của ông Rubio không cung cấp chi tiết về mức độ áp dụng việc thu hồi thị thực. Ngay cả một số lượng tương đối nhỏ cũng có thể làm gián đoạn dòng chảy sinh viên Trung Quốc tìm kiếm giáo dục đại học tại Mỹ, vốn bắt đầu từ cuối những năm 1970 từ Trung Quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.
Những thập kỷ gần đây chứng kiến Hoa Kỳ trở thành điểm đến hàng đầu của nhiều sinh viên Trung Quốc muốn tìm một giải pháp thay thế cho hệ thống đại học cạnh tranh khốc liệt của Trung Quốc và bị thu hút bởi uy tín của các trường học Mỹ. Những sinh viên này thường xuất thân từ các gia đình giàu có, có khả năng chi trả chi phí học tập đắt đỏ tại các trường đại học Mỹ.
Nhiều người trong số họ đã ở lại sau khi tốt nghiệp và được ghi nhận là đã đóng góp vào năng lực nghiên cứu và nguồn nhân lực của Mỹ.
Tuy nhiên, số lượng sinh viên Trung Quốc tại Mỹ đã giảm xuống còn khoảng 277.000 người vào năm 2024, từ mức cao nhất khoảng 370.000 người vào năm 2019, do căng thẳng gia tăng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, sự giám sát chặt chẽ hơn của chính phủ Mỹ đối với sinh viên Trung Quốc và đại dịch COVID-19.
Khi sự cạnh tranh địa chính trị Mỹ - Trung leo thang thành điều mà nhiều nhà phân tích coi là một hình thức chiến tranh lạnh mới, các cơ quan và Quốc hội Mỹ đã tăng cường giám sát ảnh hưởng do nhà nước Trung Quốc bảo trợ và việc chuyển giao công nghệ tại các trường cao đẳng và đại học Mỹ.
Washington ngày càng lo ngại rằng Bắc Kinh sử dụng môi trường nghiên cứu mở và được liên bang tài trợ ở Mỹ để lách các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và các luật an ninh quốc gia khác.
Sự giám sát chặt chẽ hơn và tình trạng không chắc chắn về thị thực đã khiến nhiều sinh viên Trung Quốc lựa chọn các trường học ở châu Âu, và ngày càng nhiều sinh viên tốt nghiệp trở về Trung Quốc để phát triển sự nghiệp.
Yaqiu Wang, một nhà nghiên cứu nhân quyền sống tại Mỹ, người từng đến Mỹ du học từ Trung Quốc, cho biết Bắc Kinh thực sự đã lợi dụng sự cởi mở học thuật của Mỹ để tham gia vào các hoạt động gián điệp và trộm cắp sở hữu trí tuệ, nhưng gọi thông báo của ông Rubio là "vô cùng đáng lo ngại."
"Việc thu hồi trên diện rộng và các lệnh cấm toàn diện sẽ không chỉ gây nguy hiểm cho quyền lợi và sinh kế của sinh viên Trung Quốc đang học tập và làm việc tại Mỹ, mà còn có nguy cơ làm suy yếu vị thế lâu đời của Mỹ là quốc gia dẫn đầu toàn cầu về đổi mới khoa học," bà nói.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump, Ngoại trưởng khi đó là Mike Pompeo đã dẫn đầu một chiến dịch nhằm loại bỏ các trung tâm văn hóa Viện Khổng Tử do chính phủ Trung Quốc tài trợ khỏi các trường đại học Mỹ, cho rằng chúng hoạt động nhằm thúc đẩy "tuyên truyền toàn cầu và ảnh hưởng độc hại" của Trung Quốc cũng như để tuyển mộ "gián điệp và cộng tác viên."
Kết quả là, nhiều cơ sở giáo dục của Mỹ đã cắt đứt quan hệ với các trung tâm này.
Ngày 27/5, Reuters đưa tin Bộ Ngoại giao Mỹ đã tạm dừng các cuộc hẹn mới cho tất cả các ứng viên xin thị thực sinh viên và khách mời trao đổi quốc tế, theo một điện tín nội bộ.
Chính quyền Trump đã mở rộng việc kiểm tra lý lịch mạng xã hội của sinh viên nước ngoài và đang tìm cách tăng cường trục xuất cũng như thu hồi thị thực sinh viên như một phần trong nỗ lực sâu rộng nhằm thực hiện chính sách nhập cư cứng rắn của mình.
Costas Pitas, Michael Martina và Jasper Ward là các phóng viên của Reuters. Bài viết được đăng tải trên Reuters vào ngày 29/05/2025.
Reuters là một trong những hãng thông tấn quốc tế lớn và uy tín nhất thế giới, chuyên cung cấp tin tức, hình ảnh, video và dữ liệu tài chính cho các phương tiện truyền thông, tổ chức tài chính và các chuyên gia trên toàn cầu. Được thành lập vào năm 1851 tại London, Anh, bởi Paul Julius Reuter, Reuters hiện là một phần của tập đoàn Thomson Reuters, có trụ sở chính tại Toronto, Canada, và hoạt động tại hơn 200 địa điểm trên toàn thế giới.
Biên dịch: Như Ý
